Kontrolowana stymulacja poprzez masaż ciała przyspiesza rozwój mózgu i układu nerwowego dziecka, poprawia krążenie, usprawnia napięcia mięśniowe, redukuje objawy stresu i drażliwości (pobudza wydzielanie endorfin). Zalecany jest także wcześniakom. Masaż niemowlęcia to wspaniała czynność podtrzymująca zdrowie i stymulująca rozwój malucha.
Bezpośredni kontakt rodzica z ciałem noworodka uczy dziecko wrażliwości na dotyk, rozwijając w nim świadomość siły tego zmysłu. Dzięki regularnym masażom może ono odczuwać większą harmonię ze swoim ciałem również w następnym okresie życia. Dla rodzica jest to z kolei najlepszy moment na poznanie swojego dziecka, jego wrażliwości i reakcji. Masaż niemowlęcia buduje i zacieśnia więzi rodzica z dzieckiem od pierwszych jego chwil na świecie.
Czucie dotykowe rozwija się jako drugi w kolejności zmysł (zaraz po słuchu) w łonie matki. Krótko po narodzinach, a zanim pojawią się i rozwiną emocje, dziecko doświadcza wielorakich doznań zmysłowych, m.in.: ciepła, chłodu, bólu, głodu, nie rozumiejąc jeszcze co one oznaczają. Z rozpoczęciem masażu można zatem poczekać do około 4 miesiąca życia malucha, dając mu wcześniej czas na przyzwyczajenie się do życia pozałonowego, do głosu matki, do jej dotyku. W tym czasie dziecko potrafi już z większą intensywnością reagować na bodźce, budując niewerbalną komunikację z rodzicem.
Masaż malucha jest stary jak sama ludzkość. U wielu wyżej rozwiniętych ssaków ten rodzaj rozbudowanego kontaktu fizycznego jest integralnym elementem wychowania młodych, i nie ma powodu podejrzewać, że nasi przodkowie nie troszczyli się o swoje potomstwo z równie przyjaznym nastawieniem.
(R. Rehm-Schweppe, S. Grabosch, Delikatny masaż dziecka, Warszawa: Świat Książki, 2010)
Mądrość pokoleń i kultur
W wielu regionach, np. w Afryce, Indonezji, Ameryce Północnej i Południowej czy też Syberii, masaż dziecka przetrwał jako nieodzowny element pielęgnacji niemowlęcia. Maluchu masuje się, aby uelastycznić ich stawy, pobudzić wzrost, złagodzić bóle (w tym kolki), a także aby zapewnić im piękne rysy twarzy i nadać więcej wdzięku na dorosłe życie. Najbardziej znany jest zapewne indyjski masaż, związany z całościowym systemem tradycyjnego indyjskiego leczenia — ajurwedą, którego główne zadanie stanowi utrzymanie dobrego samopoczucia malucha, wspieranie jego rozwoju i umożliwienie matce leczenia ewentualnych dolegliwości, zanim rozwiną się one w chorobę.
Ponieważ do prawidłowego rozwoju niemowlęta potrzebują bardzo bliskiego kontaktu z rodzicami, masaż stanowi jedno z bardzo dobrych rozwiązań. Jest także szansą dla ojców na stworzenie bliskiego kontaktu z ich maleństwem i nauczenie się przeżywania z nim serdecznych chwil.
Masaż niemowlęcia pomaga ofiarować dziecku czułość i pokazać, jak bardzo jest ono kochane. Kontakt z dłońmi rodzica uspokaja, budzi wspomnienie poczucia bezpieczeństwa z brzucha matki, a rytm masażu stanowi kontynuację rytmu uderzeń słyszanego wcześniej serca mamy, jej oddechu i jej ruchów.
Siła masażu w okresie niemowlęctwa
Regularne krótkie masaże niemowlaka mają dobroczynne działanie zarówno na ciało, jak i duszę malucha:
- Przyspiesza rozwój mózgu i układu nerwowego.
- Masaż niemowlęcia pomaga stworzyć regularny rytm snu.
- Wspomaga rozwój postrzegania zmysłowego — szczególnie odczuć w ciele, a ponadto wzmacnia koordynację i rozwój motoryczny.
- Masaż poprawia ukrwienie skóry i mięśni (wzmacniając je) i rozluźnia napięcia w ciele.
- Pomaga złagodzić wzdęcia i bóle brzucha z pierwszych miesięcy życia.
- Masaż maluszka usprawnia oddychanie i poprawia zaopatrzenie organizmu w tlen.
- Obniża poziom hormonów stresu (kortyzolu).
- Wspomaga rozwój wcześniaków, jako jeden z rodzajów kontaktu fizycznego z rodzicami.
- Dzieciom nadwrażliwym na bodźce masaż pomaga uwolnić się od napięcia i stymuluje do relaksu.
Podczas masażu, jak i wszelkich zabiegów pielęgnacyjnych, ogromnie ważny jest także kontakt werbalny z dzieckiem. Stwarza on szansę na „kąpiel słowną” malucha, ale przede wszystkim daje możliwość nawiązania z nim porozumienia. Dobrze jest informować dziecko, co zamierzamy robić, pytając o pozwolenie i sprawdzając czy mu się to podoba czy nie. Ma ono wtedy poczucie, że rodzic się o nie troszczy i dba o jego komfort. Mimo że niemowlę nie komunikuje się słownie, należy dać mu szansę i poczucie, że ma wpływ na to, co dzieje się wokół niego i że jego potrzeby są szanowane.
Intuicja podczas masażu maluszka
Nie warto trzymać się sztywnych reguł i zrażać przy pierwszym razie. Podczas masażu malucha nie powinno się zanadto przejmować prawidłową techniką i wykonywać sztywnych ruchów. To ma być przyjemność tak dla dziecka, jak i rodzica. Jeśli podejdzie się do tych ćwiczeń spokojnie, z ogólnym zarysem w głowie i bez stresu, intuicja podpowie resztę.
Masaż niemowlęcia może trwać zarówno 3 minuty, jak i 20. Nie można się poddawać, gdy po kilku głaszczących ruchach dziecko się wycofa i zacznie się wiercić niespokojnie, ale nie należy też kontynuować takiego masażu na siłę. Bywa, iż niektóre maluchy dłużej adaptują się do nowej czynności przy nich wykonywanej i do nowych bodźców, dlatego techniki masażu powinny być wprowadzane stopniowo. Należy się dopasować do charakteru dziecka. Jest to świetna okazja, aby poznać jego potrzeby i rodzący się temperament.
Wiele zależy także od pory, jaką na masaż się przeznaczy. Ponieważ małe dzieci lubią mieć poukładany, przewidywalny dzień, warto zaplanować stały przedział czasowy w cyklu dnia. Dziecko przygotowywane do masażu nie powinno być ani zanadto pobudzone, ani nazbyt senne. Rodzic także nie powinien zajmować się maluchem z doskoku, ale raczej zaangażować w czynności pielęgnacyjne całą swoją uwagę oraz serce. Często poleca się połączenie masażu z wieczorną kąpielą, która zazwyczaj działa kojąco i regenerująco na maluszka. Problem zaczyna się, kiedy dziecko nie lubi wody i cała procedura przypomina bitwę na wzburzonym morzu. Na pewno jednak znajdzie się taki moment w ciągu dnia, kiedy rodzic i jego pociecha będą mogli spędzić parę minut w spokoju, ciesząc się sobą nawzajem i budując między sobą więź na długie lata.
