nauka przez zabawę
Pojawienie się maluszka na świecie to nie tylko wielka radość, ale i niewiadoma. Ten nowy mały człowiek posiada już swoją osobowość oraz cechy, które wyróżniają go spośród innych. W wielu kwestiach potrafi też zaskoczyć swoich rodziców i to niezależnie, czy jest to ich pierwsze, czy kolejne dziecko. Warto wiedzieć, jakie fakty z rozwoju noworodka są […]
Obecny czas pandemii i trochę przymusowego przebywania z dziećmi w domu każdy stara się spożytkować jak najlepiej. Chcemy przetrwać w spokoju, zapewnić pociechom zajęcia i wspierać ich rozwój oraz edukację. Na szczęście wiosna, nawet w domu, sprzyja pomysłowości i wielu twórczym formom spędzania czasu. Także łączenia przyjemnego z pożytecznym. Dodatkowo obostrzenia i wymogi na czas pandemii można wykorzystać, żeby czegoś zmuszone do pozostania w domu dzieci nauczyć. Dobrą okazją jest stworzenie maseczki na twarz, wymaganej podczas wyjścia poza dom czy mieszkanie. Aktywność ta doskonale wpisuje się w robótki ręczne z dzieckiem, które mają niepodważalny wpływ na rozwój młodego człowieka.
Czytaj więcej o Maseczka dla rodziców, maseczka dla dziadków i pradziadków – robótki ręczne z dzieckiem …
Dla jednych jest on największym dobrodziejstwem, dla drugich — nudą lub stratą czasu. W rzeczywistości jest to niezwykle istotny okres dnia lub tygodnia (weekend), który pozostaje do dyspozycji po wypełnieniu obowiązków. To czas na wypoczynek, regenerację fizyczną oraz psychiczną organizmu, a także na zabawę. Spędzając wolny czas z dzieckiem, możemy wspierać rozwój jego zdolności i zainteresowań. A także wzmacniać więzi rodzinne i lepiej się poznawać.
Przede wszystkim rodzina ma największy wpływ na sposób organizowania czasu wolnego przez dzieci w ich niedalekiej przyszłości (np. szkolnej), a potem w ich dorosłym życiu. To najbliżsi przekazują maluchom odpowiednie wzorce. Wspólne gry i zabawy, wypady za miasto lub do kina, spacery czy rozmowy z dziećmi pozwalają nie tylko dobrze spożytkować popołudnie, wieczór czy weekend, ale też sprzyjają wykształcaniu nawyku przyjemnego i ciekawego spędzania wolnego czasu. W wielu przypadkach sprawdzają się także w sytuacji przymusowego pozostania w domu, w izolacji lub podczas choroby. Warto mieć na uwadze, że im młodsze dziecko, tym większy wpływ mają na jego rozwój osoby znaczące oraz wzorce przez nie przekazywane. Dlatego nie ma na co czekać — dziecko w każdy wieku będzie się cieszyć z podjętej aktywności z rodzicem.
Jesienią rozpoczyna się rok szkolny i zmagania z nauką dla wielu dzieci. Jesień sprzyja przy tym kreatywności, dzięki czemu zajęcia w szkole, jak i nauczanie domowe łatwo urozmaicić i połączyć z zabawą. Poniżej prezentujemy kilka pomysłów na prostą matematykę z wykorzystaniem darów jesieni. Oprócz umiejętności liczenia, wykonywania podstawowych działań czy szacowania wspierają one pomysłowość, motorykę małą, koncentrację oraz procesy analityczne. Dobrym wstępem do nich będzie rodzinny spacer do parku połączony z obserwacją przyrody, poszukiwaniem darów jesieni, a tym samym sprzyjający zacieśnianiu więzi rodzinnych. Można w tym czasie skorzystać z naszej propozycji jesiennych zabaw w parku. Jesienna matematyka będzie ich dopełnieniem.
Czytaj więcej o Jesienna matematyka — liczenie na konkretach …
Umiejętności koncentrowania uwagi i zapamiętywania informacji stanowią najważniejszą kompetencję, nawet w obecnych skomputeryzowanych czasach. Dzięki nim człowiek potrafi przyswajać wiedzę i korzystać z niej w dalszym życiu. Kształcenie koncentracji i pamięci w młodym wieku powinno się odbywać naturalnie poprzez zabawę, która dostarcza dziecku wiele radości i w której aktywnie uczestniczy zarówno przedszkolak, jak i dorosły. Dlatego proponowane poniżej ćwiczenia pamięci i koncentracji przydadzą się każdemu. Czytaj więcej o Ćwiczenia pamięci i koncentracji — genialny umysł …
Wincenty Okoń, polski pedagog i autorytet w zakresie dydaktyki, proponuje przede wszystkim 4 strategie nauczania i uczenia się. Sprzyjają one realizacji zaleceń programowych, stanowiąc „wypróbowany i systematycznie stosowany układ czynności nauczycieli i uczniów, realizowanych świadomie w celu spowodowania założonych zmian w osobowości uczniów”. Strategie nauczania i uczenia się wspomagają wszechstronny rozwój dziecka oraz ułatwiają naukę przez zabawę, tak naturalną. Bez trudu wykorzysta się je w pracy indywidualnej w domu, ponieważ opierają się na podstawowych umiejętnościach i zainteresowaniach dziecka. Poniżej wybrano metody wykorzystywane do pracy z dziećmi w różnych warunkach i sytuacjach edukacyjnych. Czytaj więcej o 4 strategie nauczania i uczenia się …
Małym dzieciom orientacja w przestrzeni nie od razu przychodzi z łatwością, a stanowi podstawę do kształtowania dalszych, kluczowych umiejętności. Dobrze jest z maluszkami bawić się z wykorzystywaniem sytuacji, w których dziecko będzie utrwalało poznawane pojęcia oraz poszerzało ich zasób i rozumienie. Nauka połączona z zabawą to najlepszy model edukacyjny. Warto wspierać kształtowanie orientacji w przestrzeni i wyobraźni przestrzennej w ten sposób. Jedną ze sprzyjających temu zabaw jest wierszyk Ireny Landau połączony z ruchem i pokazywaniem — Piłka i motyl. Usprawnia on rozumienie położenia i kierunku ruchu przedmiotów. Ponadto wspiera rozwój słownictwa, poczucie rytmu oraz umiejętność słuchania ze zrozumieniem (jest to trening uwagi słuchowej).
Do zabawy przydadzą się piłka i obrazek motylka lub obrazki piłki, motylka oraz chmurki (przykładowe do pobrania). Czytaj więcej o Piłka i motyl — kształtowanie orientacji w przestrzeni …
Na dywanie siedzi jeż to jedna z najprostszych zabaw integracyjnych i ruchowych. Bardzo dobrze wpływa na rozwój dziecka. Wspiera umiejętności poznawcze i naśladowcze (wykonywanie podobnych czynności) oraz kształtuje orientację w przestrzeni i świadomość schematu własnego ciała. Poprzez odwzorowywanie ruchu w naśladowaniu czynności wspiera rozwój umiejętności klasyfikowania i swobodnej komunikacji z innymi. Zabawy ruchowo-integracyjne doskonale wpisują się w nauczanie przez zabawę, a ponadto poprawiają samopoczucie dziecka i zaspakajają jego naturalnie dużą potrzebę ruchu oraz kontaktu z rówieśnikami. Czytaj więcej o Na dywanie siedzi jeż — zabawa integracyjno-ruchowa …
Ortografia bez ćwiczenia nie jest łatwa. Istnieje wiele metod doskonalenia znajomości zasad pisowni. Można też poprzez praktykę zapamiętywać trudniejsze słowa. Szybkim i przyjemnym dla ucznia sposobem na opanowanie reguły ortograficznej jest wierszyk ortograficzny. Oprócz praktycznej wiedzy wspiera on rozwój pamięci i koncentracji oraz poczucie rytmu i rymu. Wyrazy wykorzystane w wierszu mogą ponadto poszerzać słownik […]
Grupowanie przedmiotów i zjawisk (inaczej: klasyfikacja) znacznie wpływa na kształtowanie pojęć zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Pozwala lepiej zrozumieć i porządkować świat, a także wspiera swobodną komunikację z innymi poprzez używanie tych samych pojęć opisujących rzeczywistość. Umiejętności grupowania i kategoryzacji przede wszystkim jednak stanowią punkt wyjścia do zrozumienia pojęć matematycznych, rozwiązywania zadań z treścią oraz tworzenia zbiorów elementów. Dzieci od wczesnego dzieciństwa uczą się, jak klasyfikować przedmioty, dźwięki, zwierzęta, zjawiska itp. w grupy lub kategorie według ich cech wspólnych.
Dzieci w wieku przedszkolnym (od 3 do 7 r.ż.) powinny umieć pogrupować przedmioty według ich jednej wspólnej cechy, np. odróżnić guziki w kolorze niebieskim od czerwonych. Uczą się także, z jakich części składa się określony przedmiot. Potrafią porównywać przedmioty i zauważać, które z nich są mniejsze, które większe. Rozumieją również, że w sensie ilości, czegoś może być mniej lub więcej. Grupowanie przedmiotów według dwóch różnych kryteriów (jak kolor i wielkość) może jednak sprawiać jeszcze trudność dzieciom w tym wieku. Pomocne we wspieraniu rozwoju takich umiejętności będą poniższe propozycje zabaw i codziennych aktywności dla maluchów i starszych przedszkolaków. Czytaj więcej o Grupowanie przedmiotów — codzienna nauka przez zabawę …
Samo poznanie liter, sylab czy nauka globalna nie wystarczą, aby nauczyć się czytać płynnie i ze zrozumieniem. nie wszystkim wystarczą. Coraz więcej dzieci miewa też trudności o podłoży dyslektycznym, które skutecznie zniechęcają je do podejmowania trudu czytania i uniemożliwiają pokochanie książek. Nie mówiąc o trudnościach szkolnych, na wszystkich etapach edukacyjnych (i nie tylko z językiem polskim). Warto zatem od początku nauki sztuki dekodowania liter wykorzystywać rożne ćwiczenia wspierające naukę czytania.
Chodzi o to, aby wypracować pewne procesy oraz zainteresować dzieci i zachęcić je do czytania. Poniżej zestawienie zakresów tematycznych ćwiczeń i obszarów, które usprawniają. Czytaj więcej o Ćwiczenia wspierające naukę czytania – rodzaje, pokonywanie trudności …
Przedszkolaki w naturalny sposób radzą sobie w sytuacji, kiedy trzeba rozdać po kilka przedmiotów lub je podzielić. Są to podwaliny mnożenia i dzielenia, które często potem w szkole kojarzy się z porażką. Wspomaganie dzieci w rozwijaniu intuicji mnożenia, kiedy tylko widoczne stają się jej przejawy, odnosi naprawdę dobry skutek. Zabawy z tabliczką mnożenia i ich praktyczny wymiar na pewno dodatkowo w tym pomogą. O czym informuje już prof. Edyta Gruszczyk-Kulczyńska w książce Dziecięca matematyka — dwadzieścia lat później, odwołując się przy tym również do poglądów Augusta Jeske sprzed ponad 100 lat. Dlaczego w szkole rachowanie oraz mnożenie i dzielenie są zatem takim koszmarem? Czemu ogranicza się naturalny potencjał naprawdę większości dzieci?
Poniżej prezentujemy tylko kilka, popularnych zabaw usprawniających umiejętność mnożenia i dzielenia oraz w przyjemny sposób je wykorzystujących. W ścisłej nauce tabliczki najgorsze są początki i traktowanie tego jako przymusu. Jeżeli chcemy, aby mnożenie zostało opanowane intuicyjnie, musimy zapomnieć o wkuwaniu słupków, a przestawić się właśnie na zabawy z tabliczką mnożenia. Dziecko w zabawie lub codziennych czynnościach szybko potrafi sobie uświadomić, na czym polega to osławione mnożenie. Czytaj więcej o Proste zabawy z tabliczką mnożenia …
Oprócz nauki czytania i pisania z dojrzałością szkolną nieodłącznie wiąże się również dojrzałość do nauki matematyki w szkole. Dzieci początkowo chętnie wkraczają w świat liczb, rachunków, geometrii. Jest to naturalny proces ich rozwoju. Poznają zależności, wartości i ilości. Jednak z rozpoczęciem nauki w szkole każdy maluch powinien posiadać zbiór określonych umiejętności, dzięki którym poradzi sobie z regularnym zdobywaniem wiedzy matematycznej.
Rozpatrując dojrzałość do nauki matematyki w szkole, przede wszystkim bierze się pod uwagę m.in.: poziom dziecięcego liczenia i rozumowania operacyjnego w zakresie, zdolność do odrywania się od konkretów na rzecz symboli oraz zdolność do syntetyzowania i integrowania czynności percepcyjno-motorycznych. W procesie nauki matematyki niezwykle istotna jest także dojrzałość emocjonalna.
Czytaj więcej o Dojrzałość matematyczna pierwszoklasisty — przygotowanie do nauki matematyki w szkole …
Bardzo wiele dawnych zabaw posiada istotny wpływ na rozwój dzieci, wpisując się w zasadę nauki przez zabawę. Jedną z nich jest właśnie tradycyjna gra Raz, dwa, trzy, Baba Jaga patrzy! Możną ja przeprowadzić w grupie, ale także adaptować na potrzeby jednego dziecka. Zabawa ta uczy panowania nad sobą, cierpliwości, wyciszania się, refleksu i doskonali koordynację wzrokowo-ruchową. Można się w nią bawić w domu, jak i na świeżym powietrzu.
Chociaż tego typu zabawy z punktu widzenia osoby dorosłej są bardzo proste i przez to nużące, to dzieci jednak je uwielbiają. Trzeba się przygotować na wielokrotne powtarzanie prezentowanej zabawy.
Wiek: od 3 r.ż. Czytaj więcej o Raz, dwa, trzy, Baba Jaga patrzy! – nauka panowania nad sobą …
„Siedem” to rytmiczno-ruchowa zabawa z klaskaniem i stukaniem. Doskonali sprawność ruchową, precyzję, zręczność, koordynację i wzmacnia pracę mięśni. To wszystko stymuluje odpowiedni rozwój neuronalny i poszerza możliwości umysłowe. Zabawa z klaskaniem odpowiada naturalnej aktywności każdego dziecka. Bawiąc się w ten sposób, dzieci doskonalą oprócz poczucia rytmu, celowość i prędkość, zatem również jest to nauka przez zabawę. Uczestnicy gry poznają ponadto możliwości swojego ciała, wspierając kreatywność. Niepodważalną zaletą takiej formy rozrywki jest to, że możemy wykonywać ją wszędzie, nie potrzeba bowiem specjalnego miejsca ani warunków, aby ją przeprowadzić.
Zabawa „Siedem” wzmacnia ponadto wiarę w siebie i swoje możliwości, szczególnie gdy wykonywana jest w parze lub w grupie z różnym stopniem komplikacji układu (co proponuje załączony filmik). Dzięki niej dziecko poznaje swoje ciało oraz jego umiejętności. Opcja ta daje także szansę samo wyrażenia najpierw siebie, potem sprawdzenia własnych możliwości i porównania ich z możliwościami drugiej osoby.
W kontekście prezentowanej gry — równomierne klaskanie i stukanie w parze lub grupce doskonali umiejętności pracy zespołowej i uczy czerpać z tego satysfakcję. Wzmacnia przez to więzi społeczne. Przebieg gry i jej potencjał prezentuje filmik poniżej.
Wiek: od 4 r.ż. Czytaj więcej o Siedem — rytmiczna zabawa z klaskaniem …
Święta Bożego Narodzenia, ich magię oraz czas z rodziną można wykorzystać na wspólne granie i zabawę. Opisywaliśmy już bożonarodzeniowe memo, a także piernikowe cienie kształtujące uważność i spostrzegawczość. Motyw świąteczny można też wykorzystać w grach planszowych. Poniżej zasady i plansza do gry matematycznej z bożonarodzeniowym wieńcem w tle. Polecana jest ona małym dzieciom, które co prawda rozpoczynają przygodę z liczeniem, ale potrafią rozróżnić liczbę oczek na kostce i doliczą do 12. Starszaki biegle liczące i dodające również mogą świetnie się przy tej grze bawić, kształtując refleks oraz strategię (o czym poniżej). Gra matematyczna z kostką to prosty sposób na szybką konfrontację i dobrą zabawę z doskonaleniem umiejętności liczenia w pamięci.
Wiek: od 4,5 lat
Potrzebne: 4-8 pionków w jednym kolorze na gracza (czyli dwa zestawy kolorów), dwie kostki sześcienne do gry, plansza (do pobrania) Czytaj więcej o Wieniec bożonarodzeniowy – gra matematyczna z kostką …
Każdy świadomie i z zaangażowaniem wychowujący swoje dziecko rodzic stara się pomóc maluchowi w nauce czytania i uprzyjemnić ją. Jak się do tego zabrać, aby przedszkolak nie zniechęcił się i polubił tę trudną umiejętność?
Przede wszystkim nauka czytania opiera się na umiejętności aktywnego słuchania i patrzenia. Nie jest to sama percepcja słuchowa czy wzrokowa. Nie wystarczy też, aby dziecko tylko słyszało, co się do niego mówi, albo rozróżniało znaki. Samo aktywne słuchanie to celowy proces wspierający komunikowanie się z otoczeniem i silnie z nim związany. Duży wpływ na jakość rozumienia i poziom komunikacji dziecka ma jakość mowy, której maluch słucha. Styl, poziom językowy i sposób mówienia w otoczeniu rozwijają jednakże nie tylko jeden, ale dwa zmysły — słuch i właśnie wzrok. Czytaj więcej o Nauka czytania — zasady i zabawy …
Jesień doskonale nadaje się do wielozmysłowego poznawania świata przez dziecko oraz wzbogacania jego wiedzy i kształcenia wielorakich umiejętności. Zwłaszcza przez dziecko przedszkolne i wczesnoszkolne. Warto wybrać się na spacer po okolicy, pojechać do lasu, do parku, a także wykorzystać jesienne motywy do zabawy w domu. Dostępne mamy barwne, szeleszczące liście (jeśli słońce dopisze), kasztany, żołędzie, szyszki, orzechy, jarzębinę, jagody, grzyby, uskrzydlone orzeszki klonu (tzw. noski). I wiele, wiele innych… Wszystko to warto wykorzystać w zabawach oraz obserwacjach. Zabawy jesienne w parku i w domu to jedne z przyjemniejszych chwil spędzonych wspólnie, kiedy powoli robi się coraz chłodniej. A skarby jesienne ucieszą każdego smyka.
Czytaj więcej o Zabawy jesienne w parku i o parku …
Dojrzałość do nauki czytania i pisania nieodłącznie wiąże się z dojrzałością szkolną. Sporo dzieci przed rozpoczęciem nauki w szkole z reguły potrafi czytać proste teksty oraz podpisać się lub odwzorować proste wyrazy. Motoryka mała ucznia jest ukształtowana na tyle, że potrafi on przetworzyć obraz graficzny na ruch. Niemniej pojawia się u dzieci coraz więcej trudności w zdobywaniu wciąż kluczowych dla społeczeństw umiejętności czytania i pisania na dalszym etapie edukacji. Stąd warto mieć świadomość wczesnych symptomów, które mogą je zapowiadać.
Rozpatrując dojrzałość do nauki czytania i pisania, przede wszystkim bierze się pod uwagę 4 obszary rozwoju — rolę mowy, percepcji wzrokowej, analizy i syntezy słuchowej oraz lateralizacji. Wczesna interwencja po zaobserwowaniu nieprawidłowości pozwoli jak najlepiej przygotować dziecko do późniejszej nauki i umożliwi mu lepszy start, a tym samy da satysfakcję z osiągnięć i sukcesów. Czytaj więcej o Dojrzałość do nauki czytania i pisania — na co zwrócić uwagę …
Ortografia niejednemu uczniowi i dorosłemu spędza sen z powiek. I nie trzeba być dysortografem, aby mieć z nią problemy. Warto za to od najwcześniejszych lat utrwalać zasady pisowni w myśl ludowej mądrości czym skorupka za młodu… Aby zapamiętać, jak dany wyraz się pisze, należy obrać najbardziej optymalną dla siebie metodę. Przy czym nauka ortografii wcale nie musi być ciężka i nudna. Opracowano wiele ciekawych wizualnie i przystępnych treściowo słowników. Można uczyć się reguł i trudniejszych wyrazów z wierszyków ortograficznych. A na podobnych do niżej opisanych treningach ortograficznych opierają się również zajęcia wyrównawcze oraz terapeutyczne dla dyslektyków, dysortografów i uczniów, którzy potrzebują po prostu poćwiczyć.
Opisane niżej 3 metody nauki dedykowane są wszystkich, którzy potrzebują uzupełnić braki językowe lub samodzielnie opanować zasady ortograficzne. Taka nauka spodoba się szczególnie przeciwnikom metody opartej na przepisywaniu trudnych słów, chociaż i ona posiada swoje uzasadnienie i jest skuteczna. Nauka ortografii nie musi się jednakże ograniczać do pisania po „100 razy” danego słowa. Czytaj więcej o Nauka ortografii w 3 metodach …
Podróż z małym dzieckiem może być nie lada wyzwaniem, szczególnie na dalekich dystansach. Maluch szybko się nudzi, jest mu niewygodnie i często trzeba robić postoje. Pierwszy wyjazd wiąże się z tłumaczeniem dziecku, jak daleko i długo należy jeszcze jechać. To norma. Oczywiście każdy rodzic też wie, że najlepiej łączyć przyjemne z pożytecznym i tak zaplanować podróż, aby postoje wypadały w interesujących miejscach. W samochodzie czy w pociągu warto też zająć czymś malucha — chyba że znużony i ukołysany jazdą zasnął (co pozwala nadrobić kilometry autem). W podróży z małym dzieckiem można wykorzystać kilka zabaw z poniższych lub wypracować własne. Każda z nich oprócz umilenia czasu i frajdy niesie z sobą także wymiar edukacyjny, integracyjny oraz wspiera rozwój malucha.
Zabawy te dedykujemy małym dzieciom, w wieku przedszkolnym, ale często niektóre z nich stanowią dobrą rozrywkę rodzinną ze starszakami. Warunek jest jednak kilka — starsze dzieci mają dobry kontakt z rodzicami, są otwarte i lubią wygłupy, a także wcześniej bawiono się w ten sposób w podróży lub w domu. Są to proste gry, czynności, które u młodszych dzieci dodatkowo wspierają rozwój, a dla starszych i dorosłych stanowią trening spostrzegawczości, frajdę i pretekst do wygłupów. Czytaj więcej o Zabawy w podróży z małym dzieckiem …
Muzyka odgrywa wielkie znaczenie w rozwoju dziecka. Kształtuje poczucie rytmu, uwagę słuchową, uwrażliwia na drugiego człowieka, wzmacnia otwartość i zaufanie. Zapamiętywanie słów i ruchów danego utworu trenuje ponadto koncentrację i pamięć. Dlatego ten sposób często jest wykorzystywany w nauce — tekst śpiewany, z rytmem i rymem łatwiej zapamiętać niż nudne formułki.Podane niżej proste piosenki do zabawy latem to utwory ponadczasowe, które warto znać i które znają pokolenia. Spełniają głównie funkcję zabawy, ale niektóre fragmenty ich treści niosą z sobą wiedzę o świecie. Ich melodie są skoczne i wesołe, zatem z całą pewnością spodobają się dziecku.
Muzykę puszczać można zawsze — nawet gdy maluszek jest jest w brzuchu. Warto później śpiewać, grać i tańczyć z dzieckiem od najmłodszych jego lat. Wspólne śpiewanie uczy panowania nad głosem i kształci umiejętności wokalne malucha. Jest to idealna forma zabawy głosem, odkrywania swoich możliwości i budowania pewności siebie. Rytm i powtarzalność oswajają z przewidywalnością i pozwalają dziecku w naturalny sposób doszukiwać się i zapamiętywać schematy w otaczającym świecie.
Każdy rodzic marzy, aby jego dziecko było wspaniałe. Już podczas ciąży wielu rodziców roztacza przed sobą cudowną wizję swojej pociechy. Zastanawiają się, jak będzie wyglądać, które cechy przejmie po mamie, a które po tacie. Niektórzy planują nawet wstępnie przyszłości dziecka. Jest ona zawsze kolorowa, a nasza pociecha jest grzeczna, dobrze wychowana i odnosi wiele sukcesów. Co zrobić, gdy dziecko jest niegrzeczne? Ma jednak ciężki charakterek, lubi psocić i nie słucha rodziców. Czy gdzieś został popełniony błąd? Czytaj więcej o Gdy dziecko jest niegrzeczne …
Zmysł smaku jest trochę zapomnianym zmysłem w rozwoju. Skupiamy się często na wspieraniu wzroku czy słuchu i łączeniu ich z ruchem, mową, śpiewem itp. Tymczasem opisanie przez dziecko czy dorosłego, jaki smak posiada dana potrawa, dany owoc czy warzywo sprawia znaczne trudności. Ocena smaku jest też bardzo subiektywna, stąd różnice w gustach. Zapamiętanie smaku jest znowu bardzo trudne ze względu na ulotność informacji i trudność otworzenia jej w pamięci. Warto zatem potrenować i wykorzystać zabawy stymulujące zmysł smaku. Smak stanowi bowiem jeden z głównych zmysłów wykorzystywanych podczas rozpoznawania, interpretowania i generowania zachować w odniesieniu do pokarmu czy płynu. Nazywanie własnych doświadczeń to z kolei ważne ćwiczenie kształtujące procesy poznawcze i wzbogacające umiejętności komunikacyjne.
Prezentowany zestaw zawierający 4 zabawy stymulujące zmysł smaku nie wymaga specjalistycznych pomocy. Produkty można nabyć w każdym sklepie lub przygotować samemu, dodatkowo bawiąc się z dzieckiem w kuchni. Prezentowane zabawy mogą wspierać odwrażliwianie receptorów smakowych u dzieci z zaburzoną integracją sensoryczną. Czytaj więcej o 4 zabawy stymulujące zmysł smaku …
Zabawy ruchowe, zwłaszcza na świeżym powietrzu, to doskonały pomysł na spędzenie dnia, gdy pogoda dopisuje. Kształcenie i wyrabianie sprawności ruchowej dziecka jest bowiem równie ważne jak stałe pogłębianie zakresu jego wiedzy, rozszerzanie umiejętności i odnajdywanie talentów. Różne gry można połączyć ze zdobywaniem przez dzieci wiedzy tematycznej oraz rozwojem i koordynacją ruchową. Zabawa w zapylanie kwiatków należy do gier orientacyjno-porządkowych. Doskonali motorykę dużą, wpływając na wzrost, stymulując rozwój ścięgien, mięśni, kości i układu krążenia. Korzystnie oddziałuje również na rozwój sieci neuronowych i mózgu poprzez jego właściwe dotlenienie, a tym samym ukrwienie. Jednocześnie rozgrzewa aparat mowy i ćwiczy uwagę słuchową.
Dobrze jest zostawić dzieciom wolną rękę podczas ruchu na świeżym powietrzu, ale czasem warto je zainspirować i pokazać ciekawą formę zabawy tematycznej, fabularyzowanej. Taką jest chociażby zabawa w zapylanie kwiatków, podczas której dzieci mogą udawać pszczoły, osy, trzmiele lub motyle. Poznają tym samym zachowanie tych owadów.
Wiek: od 4 r.ż.
Materiały: kreda, skakanki lub szarfy; wesoła muzyka lub grzechotki/tamburyn Czytaj więcej o Zabawa w zapylanie kwiatków …
Zabawa ruchowa „Palec na nosek” to wesoła i prosta rymowanka oparta na pokazywaniu, która wspiera u malucha poznawanie schematu własnego ciała i orientację przestrzenną. Dziecko utrwala znajomość stron ciała (lewa, prawa) oraz postrzeganie siebie w przestrzeni. Ćwiczenie w oczywisty sposób sprzyja rozwojowi motoryki małej oraz dużej, a także wprowadza w dobry nastrój (ruch i śmiech wzmacniają wydzielanie endorfin do mózgu). Dziecko, bawiąc się zgodnie z treścią wierszyka, nie tylko naśladuje dorosłego, ale także uczy się wykonywać polecenia. Dzięki nazywaniu kolejnych czynności utrwalana jest prawidłowa wymowa oraz poszerzany zakres słownictwa malucha. Zabawa ruchowa „Palec na nosek” wpiera również kształtowanie słuchu fonemowego i uwagi słuchowej.
Czytaj więcej o Zabawa ruchowa „Palec na nosek” …
Marzeniem każdego rodzica jest, aby jego dziecko było wzorowe pod każdym względem. Wiąże się to z dobrymi wynikami w szkole, kulturą przy stole i w stosunku do starszych, aż wreszcie z kulturą osobistą, zwłaszcza w miejsca publicznych. A właśnie z tą bywa różnie, zwłaszcza, jeśli dziecko zaczyna używać zwrotów i słów, o których nawet Ci się nie śniło. Co jeszcze gorsze, zwraca się w ten sposób, nawet nie wiadomo do kogo w miejscach szczególnie uczęszczanych — na placu zabaw, podczas wizyty w przychodni czy kiedy stoicie w kolejce do kasy. Dlaczego to robi? Czy to wina rodziców, czy środowiska, w którym się obraca? A może jedno i drugie? I wreszcie, co zrobić, gdy dziecko używa brzydkich słów? Jak sprawić, żeby znów odznaczało się nienagannym zachowaniem? Czytaj więcej o Gdy małe dziecko używa brzydkich słów …
Układanie puzzli to jedna z niewielu rozrywek, która dla dziecka jest zarówno przyjemne, jak i pożyteczne. Maluch, próbując złożyć obrazek z części ma poczucie, że coś tworzy. Jest to swego rodzaju wyzwanie. Taka zabawa pobudza kreatywność, chęć sprawczą i cierpliwość. Warto zaczynać od prostych motywów z dużymi elementami — jedną z możliwości mogą być pisankowe puzzle, przygotowane z okazji Świąt Wielkanocnych. Jeśli dwuelementowe puzzle przestały dla dziecka stanowić wyzwanie, należy zwiększyć ich liczbę.
Ogólnie puzzle wzbudzają zaangażowanie i mobilizują dziecko do wytrwałości. Istotną rolę przy tej zabawie odgrywają także skupienia uwagi oraz planowanie własnych działań. Jako doskonały przykład zabawy konstrukcyjnej puzzle kształtują precyzję ruchów, motorykę małą oraz umiejętności projektowania.
Wiek: od 2,5 lat Czytaj więcej o Łatwe pisankowe puzzle …
Nauka w szkole to pierwsze poważne wyzwanie dziecka i tak jakby jego pierwsza praca. Dobry start powala pierwszakowi radzić sobie z późniejszymi trudnościami oraz szanować siebie i swoje obowiązki. Początek i dobre przygotowanie do nauki szkolnej są ogromnie ważne dla dalszej kariery ucznia. Wpływają na ukształtowanie się pozytywnego stosunku do szkoły, do zdobywania wiedzy i do osób nauczających. Wiedzę na temat tego, czego należy nauczyć przed pójściem do szkoły, powinien posiadać każdy rodzić oraz wychowawca przedszkolny.
W ostatnim roku przed rozpoczęciem nauki szkolnej oddziaływania wychowawcze należy koncentrować na różnych sferach rozwoju, w zależności od indywidualnych potrzeb dziecka. Czytaj więcej o Czego należy nauczyć przed pójściem do szkoły? …
Zabawa kształtująca wyobraźnię i myślenie przestrzenne, doskonale nadaje się do rysowania pod dyktando (o czym więcej tutaj). Rysowanie rączką w powietrzu wspiera rozwój motoryki dużej oraz wizualizacji. Wykonywanie ruchów zgodnie z poleceniami osoby dorosłej lub poprzez naśladowanie jej korzystnie wpływa na umiejętność słuchania, koncentrację, odwzorowywania oraz myślenie abstrakcyjne. Stanowi też pośrednio trening orientacji przestrzennej i koordynacji wzrokowo-ruchowej. Kolejne wymienianie elementy z wyglądu mamy zapoznają ponadto dziecko ze schematem ciała.
Wiek: 2-4 lata
Rodzic lub opiekun recytuje dziecku wiersz G. Gąsienicy i razem z dzieckiem wykonuje do niego określone ruchy. Zadaniem malucha jest rysowanie rączką w powietrzu lub na dywanie portretu mamy zgodnie z treścią tekstu. Czytaj więcej o Portret mamy rączką w powietrzu malowany …
Rozpoczęcie nauki szkolnej to bardzo ważny moment w życiu każdego dziecka. Najczęściej maluchy wyczekują z niecierpliwością tego momentu, ale bywają też dzieci straszone wymaganiami szkolnymi. Niezależnie od nastawienia ważna jest gotowość dziecka do podjęcia regularnej nauki. Dlatego tak często weryfikowana jest dojrzałość szkolna. Warto wspierać przygotowanie dziecka do roli ucznia czy to podczas zabaw w domu, czy na zajęciach przedszkolnych. Wspólny wysiłek zarówno rodziców, jak i nauczycieli (ewentualnie specjalistów) zaowocuje prawidłowym rozwojem dziecka i zagwarantuje mu wiele satysfakcji i prostej radości z późniejszych sukcesów edukacyjnych.
Najprostsza definicja podaje, iż dojrzałość szkolna to stopień rozwoju dziecka niezbędny do podjęcia obowiązków, jakie niesie ze sobą życie szkolne. Czytaj więcej o Co to jest dojrzałość szkolna? …
Zabawa jest naturalną czynnością wieku dziecięcego i towarzyszy człowiekowi na kolejnych etapach rozwoju. Oczywiste zatem jest, że wspiera ten rozwój. Pedagodzy wyróżnili kilka ważnych aktywności dziecka od początku jego życia i na tej podstawie wyodrębnili główne rodzaje zabaw. Każdy z nich wspiera zdobywanie istotnych umiejętności i rozwój na określonych płaszczyznach.
Czytaj więcej o Rodzaje zabaw i ich wpływ na rozwój dziecka …
26 luty wpisał się do kanonu świąt nietypowych jako Dzień Dinozaura. Z tej okazji warto pobawić się z dziećmi, wykorzystując motyw prehistorycznych gadów do zdobywania wiedzy o świecie i wszechstronnego pogłębiania umiejętności. Dzień Dinozaura z dzieckiem w domu lub na wycieczce to dobra okazja do zacieśniania więzi rodzinnych i wspólnego spędzania czasu w atrakcyjny sposób. To także gratka dla małego miłośnika olbrzymich gadów.
Oto kilka propozycji zabaw rozwijających.
Czytaj więcej o Nauka przez zabawę z dinozaurami – Dzień Dinozaura z dzieckiem …
Zanim dziecko zacznie malować, tworząc obrazki przypominające rzeczywistość, musi przejść przez okres bazgrot i głowonogów. Twórczość plastyczna dziecka obok mówienia stanowi ważny etap w rozwoju malucha.
Już niemowlaki potrafią mazać po kartkach i bardzo lubią taką formę aktywności. Na do końca jednak rozumieją, że ruch kredką po papierze zostawia kolor i kreskę, ponieważ nie widzą związku przyczynowo-skutkowego „kredka-kreska”. Mniej więcej od 2 do 4 roku życia twórczość plastyczna dziecka znajduje się na poziomie bazgrot, a maluch dopiero uczy się kontrolować wzrokiem ruch ręki, tak aby zamknąć linię i uzyskać coś podobnego do koła. Dokonanie tego stanowi punkt wyjścia w rysowaniu człowieka i jest to doniosły moment w rozwoju umysłowym. Z chwilą, gdy dziecko potrafi zamknąć linię, pragnie narysować to, co najważniejsze — człowieka. Zaczyna oczywiście od głowy i w narysowaną pętlę usiłuje wstawić oczy, nos, usta. Jest to trudne, bo wymaga precyzji, a dziecięce oczy dość słabo kontrolują jeszcze ruchy rąk. Dlatego elementy twarzy rysowanego człowieka nie mieszczą się w pętli, ale dziecku to nie przeszkadza. Czytaj więcej o Od bazgrot do głowonogów i głowotułowi – wypowiadanie się malucha poprzez rysunek …
Tradycyjnie uczymy czytać dzieci od poznawania liter, czyli jak udowodniła współczesna wiedza o możliwościach ludzkiego umysłu — od końca. Dzielenie bowiem na głoski, sylaby i litery to ostatnia umiejętność czytelnicza człowieka — dojrzałego czytelnika. Aby rozpocząć taką naukę liter dziecko musi dysponować umiejętnością analizy i syntezy dźwięków — umiejętnościami mózgu, które są charakterystyczne od 7 r.ż. Wielokrotnie dzieci podczas fonetycznej nauki odnoszą porażki, ponieważ bardzo ciężko im zrozumieć, że ky-o-ty, to to samo co kot, a my-a-my-a to mama. Mogą się tego nauczyć na pamięć, ale pojmowanie całej syntezy głoskowej (czy też literowej) przychodzi jednak znacznie później. Dzieci na początku szkoły (i nieraz do 4 klasy) mają problem ze złożeniem słowa z liter — po odkodowaniu kolejnych znaków często zapominają, co było na początku i nie potrafią stworzyć z tego słowa (a co, kiedy pojawią się dwuznaki?). To szybko zniechęca. Stąd też zaczęto poszukiwać metod efektywnych i dostosowanych do możliwości dzieci w wieku przedszkolnym oraz wczesnoszkolnym. Jedną z nich jest Odimienna Metoda Nauki Czytania opracowana przez Polkę, dr Irenę Majchrzak, w latach 80. XX w.
Jest to metoda zgodna z podstawą programową i dopuszczona do użytku szkolnego pod numerem DKO-5002-15/04, a opiera się i rozpoczyna od identyfikacji dziecka z pierwszym, najbliższym mu słowem — własnym imieniem. W ostatnich latach propozycja metodyczna Pani dr Ireny Majchrzak, z wykształcenia socjologa, cieszy się coraz większym i zasłużonym zainteresowaniem obok innych optymalnych metod nauki czytania.
Czytaj więcej o Odimienna Metoda Nauki Czytania – dr Ireny Majchrzak …
Wesoła zabawa ruchowa na początek dnia, to doskonały sposób na poranną gimnastykę malucha. Naśladowanie zwyczajów owadów i zwierząt z łąki sprzyja rozwojowi motoryki małej oraz dużej, a także wprowadza w dobry nastrój. Poranna gimnastyka malucha Na majowej łące to także dobry sposób na rozwój koordynacji ruchowej, poczucia rytmu, orientacji przestrzennej oraz naukę wykonywania poleceń.
Zabawa ruchowa jako poranna gimnastyka malucha przy muzyce lub tamburynie (grzechotkach) to zawsze dobry pomysł na początek dnia, zwłaszcza gdy dziecko jest jeszcze troszkę zaspane i słabo rozruszane. Po takiej rozgrzewce łatwiej o uśmiech, a organizm cudownie się dotlenia, dając szansę na dokonanie kolejnych „wielkich” odkryć w ciągu dnia.
Wiek: od 5 r.ż.
Czytaj więcej o Na majowej łące – poranna gimnastyka w 5 ćwiczeniach …
Najlepszym miejscem pod słońcem na ziemi jest dom,
w którym dokłada się wszelkich starań,
aby odkryć i nagrodzić oklaskami talenty
i uzdolnienia każdego członka rodziny.
(G. Mac Donald)
Pochwały i zachęty pomagają dziecku kształtować własną samoocenę, dodają wiary w możliwości, pomagają lepiej radzić sobie z problemami i stresem. Chwalone dziecko czuje się bezpiecznie i chętniej słucha rodzica. Chwalenie dziecka ma naprawdę wielką moc — wpływa na zachowanie naszej pociechy i modyfikuje je. Często nie potrzeba kosztownych terapii czy leków, ale wystarczy dostrzec postępy dziecka, jego talenty czy zwykłe starania. Łatwiej bowiem niestety przychodzi wytknąć to, co złe w zachowaniu, niż na chwilę skupić się na tym, co dobre i właściwe. Oczywiście chwalić należy z głową!
Czytaj więcej o Moc pochwały — czyli rozsądne chwalenie dziecka …
Nauka liczenia nie musi być żmudna i nudna, co nie raz pokazaliśmy (np. Liczenie z biedronką, Liczenie z pieskami na palcach, Króliczki w koszyczku). Pojęcie liczb i ilości warto zaszczepiać dzieciom od najmłodszych lat, a najlepiej robić to w połączeniu z wierszykiem lub zabawą. Wykorzystać można każdy temat z otaczającej nas rzeczywistości. Jedną z propozycji jest połączenie wierszyka o porach roku i ich kolejności z liczeniem do 4.
Prezentowany tekst i karty do niego uczą dziecko liczyć do 4, stymulując wyobraźnię poprzez odwołania do cyklu przyrody. Rymowany opis otaczającej malucha rzeczywistość zachęca go do posługiwania się mową, wzbogacając słownictwo dziecka i wspierając sprawne posługiwanie się konstrukcjami składniowymi. Zapamiętanie przez dziecko słów wierszyka wspomaga procesy pamięciowe i w naturalny sposób wspiera wyczucie prozodii oraz liczenia na palcach po kolei. Pozwala także zapamiętać kolejność cyfr i występujących po sobie pór roku (łańcuch przyczynowo-skutkowy). Kończące zabawę wodzenie palcem po kształcie lub działania plastyczne wspierają ponadto rozwój motoryki małej.
Wiek: od 3 r.ż.
Gra w memo zimowe oprócz rozrywki wspomaga usprawnianie posiadanych możliwości intelektualnych, stymuluje neuroplastyczność mózgu, a tym samym pracę wielu zmysłów i umiejętności na raz — pamięci, koncentracji, spostrzegawczości, koordynacji wzrokowo-ruchowej oraz wyobraźni. To dobry trening dla młodszych i starszych dzieci, a także dorosłych. Rozwija umiejętności społeczne, cierpliwość i postępowanie według przyjętych reguł.
Grając z dzieckiem, umacniamy ponadto więzi rodzinne i wzbogacamy nasze relacja o kolejne doświadczenia bycia razem.
Poniżej do pobrania proste memory z zimowymi motywami.
Wiek: od 3 lat
Do zabawy można wykorzystać każdy motyw i temat. Oto proste karty memory z symbolami Świąt Bożego Narodzenia. Oprócz ćwiczenia pamięci, koncentracji i spostrzegawczości dają one możliwość wprowadzenia dziecka w świat zwyczajów i tradycji (wspólne kolędowanie, ubieranie choinki, wieszanie wieńców bożonarodzeniowych, prezenty pod choinką). Memo bożonarodzeniowe staje się także pretekstem do poszerzania słownictwa (kolędnicy, jemioła, ostrokrzew, wieniec, gwiazda betlejemska, Madonna itp.).
Memory to dobry trening umysłowy dla młodszych i starszych dzieci, a także dorosłych. Wspólna gra rozwija umiejętności społeczne, cierpliwość i postępowanie według przyjętych reguł, a ponadto zacieśnia więzi rodzinne.
Wiek: od 2 lat
Zbliżają się Święta Bożego Narodzenia — magiczny czas wyczekiwany przez dzieci i dorosłych. Przy tej okazji maluchy mogą wiele się dowiedzieć o symbolach, zwyczajach i obrzędach, mogą też aktywnie pomagać w kuchni przy gotowaniu i ukochanych wypiekach, a także więcej czasu spędzić z rodzicami.
Można również podsunąć maluszkowi kilka zabaw nawiązujących tematem do tego okresu, a wspierających rozwój dziecka. Poniżej krótkie ćwiczenie spostrzegawczości — odnajdywanie cieni pierniczków. Zabawa świetnie uzupełni wcześniejsze wspólne wypieki i dekorowanie ciasteczek (zwłaszcza jej wzbogacona wersja). Poszukiwanie cienia to jedna z prostszych gier, która wspaniale rozwija myślenie abstrakcyjne i buduje podwaliny dla takich umiejętności matematycznych, jak dopasowywanie elementów z dwóch podobnych zbiorów, orientacja w przestrzeni, logiczne myślenie, zwracanie uwagi na szczegóły. Dodatkowo ćwiczy także pamięć krótkotrwałą (przydatną podczas obliczeń w pamięci) oraz symultaniczną i motorykę małą (dobrze, jeśli dziecko połączy obrazek z cieniem za pomocą linii).
Wiek: 2 lata
Rodzajów sygmatyzmu, czyli potocznie seplenienia, szeplenienia lub siakania, jest wiele — więcej niż w mowie potocznej oddano. To bodajże najczęstsza wada wymowy spośród diagnozowanych, a dotyczy ona głosek: s, z, c, dz, ś, ź, ć, dź, sz, ż/rz [ž], cz, dż. W języku fachowym rodzaj sygmatyzmu określany jest najczęściej od błędnego miejsca artykulacji głosek lub błędnego toru, którym powietrze podczas wymawiania głosek wydostaje się z ust. Może pojawić się zatem sygmatyzm przyzębowy, wargowo-zębowy, wargowy, a także boczny, nosowy, przydechowy. I oczywiście międzyzębowy.
Czytaj więcej o Seplenienie międzyzębowe (sygmatyzm interdentalny) …
Puzzle to wspaniała zabawa wspierająca rozwój dziecka i stymulująca pracę mózgu. Układanie obrazka z małych części rozwija kreatywność, uczy koncentracji, planowania własnych działań, postrzegania przestrzennego oraz umiejętności projektowania. Dodatkowo puzzle wspierają pamięć i procesy uczenia się, dlatego warto od czasu do czasu przemycić na nich informacje, które dziecko dzięki samodzielnemu ułożeniu obrazka zapamięta. Poniżej prezentujemy proste zimowe obrazki z bałwankami, po których ułożeniu ukaże się nie tylko ich główny temat, ale także sekwencja cyfr. Dzięki temu dziecko może się zawczasu z nią opatrzyć i utrwalić graficzne znaki liczbowe.
Wiek: od 3 r.ż.
Umiejętność naśladowania, kontynuowania i uzupełniania sekwencji to bardzo ważna zdolność, bez której niemożliwe staje się posługiwanie językiem mówionym i pismem. Mówienie, czytanie i pisanie to bowiem odpowiednie odtwarzanie dźwięków i liter. Zanim dziecko w pełni nauczy się pisać oraz czytać, warto poćwiczyć z nim sekwencje obrazkowe, układając zagadki wymagające od dziecka kontynuowania lub uzupełniania wzoru. Wspiera to rozwój percepcji wzrokowej, dostrzegania zależności i przewidywania następstw. Tym samym kształtuje pamięć sekwencyjną.
Ćwiczenia sekwencji oparte są na trzech głównych etapach — naśladowanie, kontynuowanie i uzupełnianie sekwencji.
Poniżej opis możliwych czynności z przygotowanymi kartami do zabawy w sekwencje oparte o zimowe motywy.
Wiek: 3 r.ż.
Czas, kiedy dziecko zaczyna poznawać świat, zanim pójdzie do przedszkola, jest bardzo ważnym okresem jego życia. Maluszek usprawnia wiele umiejętności — chodzenie, motorykę małą i dużą, mowę itp. Dobrze zatem mu to ułatwić i odpowiednio stymulować rozwój dziecka, kupując mu zabawki, za pomocą których dziecko samo może coś zrobić, niekoniecznie tylko odsłuchać melodyjki czy patrzeć jak autko kręci się w kółko, gdy jest włączone. Podobnie rzecz się ma w kwestii wszelkich mat interaktywnych czy stoliczków — są one dobrą zabawką dla maluszka wówczas, gdy umożliwiają mu jakieś konkretne działania: wyjmowanie i wkładanie, odrywanie i przyczepianie, dopasowywanie elementów i tak dalej.
Zabawa pozwalająca dziecku zrozumieć pojęcie liczby dwa (i pary). Jest to doskonały wstęp do funkcjonowania w świecie liczb i stopniowego uczenia się liczenia. Rozwija ponadto spostrzegawczość dziecka i umiejętność kojarzenia, wzmacniając jego naturalną ciekawość świata.
Wiek: od 18 m.ż.
Istnieją różne typy pamięci, klasyfikowane zależnie od potrzeb. Pamięć jest bardzo potrzebna do zdobywania wiedzy o świecie, życiu, o codziennym funkcjonowaniu, ale także sam proces nauki wpływa na pamięć i koncentrację. Bardzo często działania edukacyjne można oprzeć na stymulowaniu oraz wspieraniu funkcji pamięciowych w oparciu o ich podział na półkule mózgowe — czyli pamięci sekwencyjnej i symultanicznej. Warto przy tym wiedzieć, za co konkretnie te dwa rodzaje pamięci są odpowiedzialne, gdyż z punktu widzenia rozwoju dziecka odgrywają one największą rolę.
Zabawy plastyczne oddziałują na uwrażliwienie i usprawnianie dłoni dziecka (motoryki małej) oraz pomagają we wspieraniu jego rozwoju na wielu płaszczyznach — m.in. uczą estetyki, wrażliwości na piękno i sztukę, kształtują wyobraźnię oraz kreatywność, wspierają rozwój samodzielności i wiarę w siebie. Dzięki pracy dłońmi dziecko poszerza swą zdolności rozumienia świata i zdobywa twórcze umiejętności. Bawiąc się w ten sposób, ma ponadto możliwość eksperymentowania i poznania różnych materiałów oraz i ich właściwości.
Dzieci z natury bardzo lubią malować dłońmi, rękami, palcami, gąbkami, pędzelkami, zwitkami tkanin, a także posługiwać się innymi technikami plastycznymi — wycinanką, wydzieranką, lepieniem i wyklejaniem z plasteliny, wyklejaniem bibułą itp. Potrafią tworzyć naprawdę ciekawe i zaskakujące prace. Wystarczy podsunąć tylko pomysł i sposób działania, a jest w czym wybierać. Warto też wiedzieć, które techniki mogą okazać się szczególnie zalecane podczas trudności dziecka z grafomotoryką, zbyt dużym lub słabym napięciem mięśniowym oraz ze słabą percepcją wzrokową.
Czytaj więcej o Zabawy plastyczne dla grafomotoryki i percepcji wzrokowej …
Dzieci potrzebują „wentyla”, żeby pozbyć się nagromadzonej złości, rozczarowań, poczucia krzywdy oraz nadmiaru energii. Ich układ nerwowy oraz hormonalny nie są w pełni rozwinięte. Ponieważ zabawa stanowi dla dziecka naturalną czynność i podstawową potrzebę, sposoby radzenia sobie z niechcianymi emocjami można wypracować także poprzez zabawę. Zabawa na złe emocje może być wykorzystana zarówno w grupie (np. podczas zabawy urodzinowej), jak i dla dwójki dzieci (np. rodzeństwa).
Poniższa propozycja stanowi świetną formę rozrywki i daje wiele radości, rozładowując napięcia i skracając dystans między uczestnikami. Dzięki muzyce i dźwiękom kształtuje percepcję słuchową i poczucie rytmu. Pomaga także przełamać bariery, niechęć i uczy zgodnej współpracy oraz wykonywania poleceń w kreatywny nieraz sposób. Zabawa „Łokieć przy łokciu, plecy przy plecach” to także dobre ćwiczenie odwrażliwiające na dotyk drugiego człowieka, przełamujące bariery.
Wiek: od 3 r.ż.
Czytaj więcej o Łokieć przy łokciu, plecy przy plecach – zabawa na złe emocje …
Kłamstwo towarzyszy ludziom w wielu momentach życia. Nic dziwnego, że dzieci również do niego się uciekają. Kłamanie to czynność, której dzieci uczą się, obserwując otaczający je świat oraz swych opiekunów.
Tak w dorosłym życiu, jak i w dzieciństwie kłamstwo ma dwie główne funkcje. Kłamiemy, aby uniknąć czegoś, co nam zagraża — jest to kłamstwo obronne, bądź uciekamy się do kłamstwa, aby coś osiągnąć — jest to kłamstwo dążeniowe.
Kłamstwu należy przeciwdziałać, ale możliwe jest to, kiedy poznamy jego powody. Jaka jest dokładna motywacja każdego typu kłamstwa? Zapoznanie się z nią, pomoże zrozumieć, dlaczego dziecko ostatecznie postanowiło nie mówić prawdy.
Czytaj więcej o Dlaczego dzieci kłamią – dwa typy kłamstwa …
Często rodzice toczą walki z maleństwem, które nie chce zasnąć, uspokoić się, wyciszyć. Staramy się je przytulać, bujać, stajemy się coraz bardziej nerwowi i martwimy się, że coś jest nie tak. Owszem, zdarzają się uciążliwe kolki lub wieczorne rozdrażnienie maluszka może być spowodowane infekcją. Zdecydowana większość przypadków to jednak niezrozumienie potrzeb własnych i dziecka. Niemowlęta nie potrafią powiedzieć, że są śpiące (młodsze dzieci z kolei się nie przyznają), często też nie rozumieją, co się dzieje z ich organizmem, a to wzbudza w nich frustrację i stres. Dlatego od początku tak wielka odpowiedzialność spoczywa na rodzicach i dobrze jest wiedzieć, jakie są najczęstsze oznaki senności niemowląt.
Jeśli nauczymy się odczytywać pierwsze sygnały senności, wypracujemy z dzieckiem rytuał usypiania i uspokoimy tym jego system nerwowy oraz układ hormonalny, ucząc maluszka, że sen i związana z nim separacja nie są niczym strasznym, to na dalszym etapie będzie dużo łatwiej przetłumaczyć 2-, 3- czy 5-latkowi, że pora spać. Bardzo ważne jest, aby to rodzic poznał zegar biologiczny swojego dziecka i regulował go od pierwszych chwil życia maluszka. Przeciąganie pewnych momentów w nieskończoność lub oczekiwanie, że malutkie dziecko zacznie po prostu zasypiać nie są dobrym rozwiązaniem i w oczywisty sposób prowadzą do stresujących sytuacji dla obu stron.
U niemowląt istnieją wyraźne oznaki senności, przypisane do 4 głównych etapów ich rozwoju.
Sztuka jest ważnym elementem w procesie rozwoju dziecka, ponieważ sprzyja ogólnej integracji jego zmysłów, lepszemu poznawaniu otaczającej rzeczywistości, w tym tradycji i wartości kulturowych. Dzieci uwielbiają malować, rysować, wyklejać, czyli ogólnie — tworzyć. Twórczość plastyczna dzieci jest czynność odruchową, instynktowną i podświadomą. Mali twórcy bywają nieograniczeni konwencją ani opinią otoczenia — trzeba im tylko pomóc wyzwolić pasję tworzenia, a na prawdę warto… Rola zabaw plastycznych w rozwoju dziecka jest nie do przecenienia.
Działania plastyczne aktywizują wrażliwość i wyobraźnię, w naturalny sposób prowokując do marzeń, kreatywności i koncentracji. Posługiwanie się formą plastyczną jest jednocześnie najprostszą odmianą kontaktu ze światem. Ważne jednak, aby dać dziecku możliwość swobodnego tworzenia i niczego mu nie narzucać. Nie wolno też ingerować w pomysły malucha — to jest jego wizja, pomysł, potrzeba ekspresji. W zabawach plastycznych to nie walor estetyczny jest najważniejszy, ale sam proces tworzenia, który nie powinien podlegać zniechęcającej krytyce.
Dzięki zabawom plastycznym dzieci nieustannie rozwijają się, uwalnia się ich indywidualna ekspresja oraz emocje i odczucia związanie z ich obecnym stanem psychicznym oraz fizycznym. Bardzo często podczas takiej aktywności dziecko ma możliwość wyrażenia tych myśli i przeżyć, które są trudne do przekazania w słowach.
Czytaj więcej o Zabawy plastyczne – rola w rozwoju dziecka …
W alfabecie polskim samogłosek jest zdecydowanie mniej niż spółgłosek (bo 8), dlatego naukę liter łatwiej zacząć od nich. Wierszyki do nauki samogłosek mogą okazać się dobrym pomysłem na zabawę i rozbudzenie ciekawości dziecka.
Wkomponowanie tych wyjątkowych dźwięków w treść wierszyka ułatwia ich zapamiętanie dzięki rymom i rytmowi. Zapamiętywana treść wzbogaca ponadto słownictwo i kształtuje umiejętność wysławiania się dziecka. Rymowanki zalicza się do metod oraz zabaw usprawniających pracę narządów artykulacyjnych, percepcję słuchową, rozwijających pomysłowość i wspierających pamięć. Forma ta jest przyjazna dziecku, które chętnie i szybko przyswaja sobie rytmiczne, ciekawe i dowcipne teksty.
Wierszyki do nauki samogłosek mogą być wykorzystywane podczas edukacji w domu, w przedszkolu i w szkole. Doskonale sprawdzają się, gdy należy utrwalić wiedzę fonologiczną lub wesprzeć umiejętności czytania zdobyte jakąkolwiek metodą (tradycyjną, globalną, odimienną).
Wiek: od 5 lat (można próbować wcześniej)
Pamięć jest jedną z najważniejszych zdolności w rozwoju i funkcjonowaniu człowieka. To ona gromadzi i przechowuje informacje uzyskiwane w wyniku odbierania wrażeń zmysłowych, spostrzegania i myślenia. Dzięki temu mogą one być wykorzystywane w późniejszym działaniu. Działanie pamięci opiera się zatem na trzech procesach zapamiętywaniu, przechowywaniu i przypominaniu. Ponadto istnieją jeszcze różne sposoby klasyfikacji pamięci.
Dziecko ćwiczy swoją pamięć już w okresie prenatalnym — słyszy i zapamiętuje głosy rodziców, rozpoznaje bicie serca, melodie, dźwięki z otoczenia mamy. Kilkumiesięczny maluch pamięta już twarze najbliższych osób, potrafi je odróżnić od obcych, zapamiętuje swoje ulubione zabawki, którymi się zawsze bawi, obrazy oraz kształty. Pamięć umożliwia również rozróżnianie obserwowanych przedmiotów, osób, a także np. zwierząt od roślin.
Czytaj więcej o Pamięć – niezwykle skomplikowana umiejętność …
Zabawa w memory jesienne wspiera i pomaga w nabywaniu nowych lub usprawnianiu posiadanych możliwości intelektualnych, stymulując neuroplastyczność mózgu, a przez to pracę wielu zmysłów i umiejętności na raz — pamięci, koncentracji, spostrzegawczości, koordynacji wzrokowo-ruchowej, wyobraźni. Stanowi także trening umiejętności społecznych, cierpliwości i dostosowywania się do ustalonych reguł.
To doskonałe ćwiczenie umysłowe dla młodszych i starszych dzieci, a także dorosłych. Grając z dzieckiem, umacniamy ponadto więzi rodzinne i wzbogacamy nasze relacje o kolejne doświadczenia bycia razem.
Poniżej wersja jesiennej gry przeznaczona dla starszych dzieci, od 4 lat. Par do łączenia jest więcej, a obrazki bywają bardzo podobne oraz rozbudowane, przez co należy uważniej im się przyglądać i wykazać się większą cierpliwością.
Wiek: od 4 r.ż.
Wychowując, dbamy także o rozwój umysłowy malucha. W pierwszych latach swego życia dzieci przechodzą niezwykle skomplikowane procesy rozwojowe, szczególnie intensywnie ćwicząc pamięć i koncentrację. Dlatego właściwe ich kształtowanie i wspieranie jest tak ważne i kluczowe dla dalszego rozwoju. Tu z powodzeniem sprawdzają się tematyczne gry typu memo (np. memory jesienne), dzięki którym maluch nabywa nowych lub usprawnia posiadane możliwości intelektualne, stymulując neuroplastyczność mózgu, a przez to pracę wielu zmysłów i umiejętności na raz — pamięci, koncentracji, spostrzegawczości, koordynacji wzrokowo-ruchowej, wyobraźni.
Memory jesienne jako gra towarzyska uczy ponadto poprawnych zachowań społeczny oraz cierpliwości. Zabawa z innymi daje możliwość opanowania i ustalenia wspólnych reguł, rywalizacji, stosowania zasad fair-play, jak i dzielenia się z innymi i radzenia sobie z emocjami towarzyszącymi sukcesowi bądź porażce.
Oto proste memory o tematyce jesiennej, przybliżające dzieciom „dary jesieni”.
Wiek: od 2 r.ż.
Czytaj więcej o Memory jesienne dla maluchów (dary jesieni) …
Oto krótki wierszyk z pokazywaniem o zajączku. Spodoba się maluszkowi i zachęci go do samodzielnego odtwarzania ruchów ręki, ucząc treści na pamięć i prawidłowej wymowy. Ilustrowanie wierszyka za pomocą dłoni wspiera rozwój pomysłowości i zapoznaje dziecko z pewnymi symbolami oraz gestami znanymi wielu kulturom. Odpowiednie ułożenie palców, ruchy nadgarstków czy zginanie paluszków to bardzo przydatne ćwiczenia motoryki małej przygotowujące m.in. do pisania, ale przede wszystkim usprawniające dłonie malucha. Rymowanka z kolei ułatwia zapamiętanie tekstu, pozytywnie wpływa na percepcję słuchową i utrwala właściwą prozodię.
Zabawy na rączki i paluszki są odpowiednie dla dziecka w każdym wieku. Pokazywanki połączone z wierszykiem sprawiają wiele radości, a bawić się w nie można zawsze i wszędzie; samotnie, w parach i w grupie. Stwarzają również możliwość ciepłego, twórczego i rozwijającego kontaktu rodzica z dzieckiem oraz wzmacniania relacji rodzinnych. Wpływają tym samym pozytywnie na rozwój układu hormonalnego malucha, wzbogacając świat jego odczuć i emocji.
Wiek: od 22 m.ż.
Czytaj więcej o Zajączek – wierszyk z pokazywaniem na dłoniach …
Jesień to bardzo kolorowa pora roku, zwłaszcza polska złota jesień, podczas której można w lesie i w parku znaleźć wiele skarbów. Pojawiają się kasztany, żołędzie, grzyby, jarzębina, szyszki itp. Rozmowę na temat przyrody, zachodzących zmian i cyklu rocznego warto wzbogacić o prace manualne, które wspierają aktywność mózgu, pamięć, ciekawość i kreatywność dziecka, jak jesienna kolorowanka sekwencyjna z darami tej pory roku.
Oprócz konstruowania ludzików i zwierzątek z jesiennych darów, można też wykorzystać w zabawie z dzieckiem malowanki oraz kolorowanki wykorzystujące powyższe motywy. Rozwijają one motorykę małą i wspierają koordynację wzrokowo-ruchową, stanowiąc tym samym doskonałe przygotowanie do nauki pisania, usprawniając jednocześnie procesy myślowe. Kolorowanie zgodnie z podaną sekwencją, wspomaga dodatkowo rozwój inteligencji logiczno-matematycznej oraz percepcję wzrokową (rozróżnianie powtarzalności). Zabawa taka stanowi dobry trening spostrzegawczości, dokładności i systematyczności. Skupienie uwagi na zadaniu wzmacnia ponadto koncentrację dziecka.
Wiek: 3 r.ż.
Jesień jest bardzo kolorową porą roku i można podczas niej znaleźć wiele skarbów. Pojawiają się także niektóre owoce i warzywa dojrzewające przez całe lato. Rozmowę na temat przyrody, zachodzących zmian i cyklu rocznego warto wzbogacić o prace manualne, które wspierają aktywność mózgu, pamięć, ciekawość i kreatywność dziecka, jak jesienna kolorowanka sekwencyjna z owocami dojrzewającymi o tej porze roku.
Malowanie i rysowanie rozwija motorykę małą i wspiera koordynację wzrokowo-ruchową, stanowi tym samym doskonałe przygotowanie do nauki pisania, usprawniając jednocześnie procesy myślowe. Kolorowanie według wzoru, a szczególnie zgodnie z sekwencją, wspomaga dodatkowo rozwój inteligencji logiczno-matematycznej oraz percepcji wzrokowej (rozróżnianie powtarzalności). Zabawa taka stanowi dobry trening spostrzegawczości, dokładności i systematyczności. Skupienie uwagi na zadaniu kształtuje koncentrację dziecka.
Wiek: od 3 r.ż.
Malowanie i rysowanie rozwija motorykę małą i wspiera koordynację wzrokowo-ruchową, stanowi tym samym doskonałe przygotowanie do nauki pisania, usprawniając jednocześnie procesy myślowe. Kolorowanie według wzoru, a szczególnie zgodnie z sekwencją, wspomaga dodatkowo rozwój inteligencji logiczno-matematycznej oraz percepcji wzrokowej (rozróżnianie powtarzalności). Kolorowanka sekwencyjna z liśćmi to zabawa, która stanowi dobry trening spostrzegawczości, dokładności i systematyczności. Skupienie uwagi na zadaniu kształtuje koncentrację dziecka.
Wiek: od 4,5 lat (ze względu na szczegóły)
Zabawa jest dobrym pomysłem na początek dnia z gimnastyką, gdy dziecko (lub dzieci) jest jeszcze trochę zaspane. O ile łatwiej nam się uśmiechnąć po małej rozgrzewce…
Wesoła zabawa ruchowa w naśladowanie tego, co robi się zwykle po przebudzeniu, w oczywisty sposób sprzyja rozwojowi motoryki małej oraz dużej, a także wprowadza w dobry nastrój. Dzieci nie tylko naśladują dorosłego, ale także uczą się wykonywania ruchów w odpowiednim rytmie i wykonywania poleceń. Zabawa na początek dnia z gimnastyką ćwiczy także spostrzegawczość i koordynację ruchową. Dzięki nazywaniu kolejnych czynności przez dorosłego utrwalana jest prawidłowa wymowa oraz poszerzany zakres słownictwa malucha.
Wiek: od 2 r.ż.
Czytaj więcej o Co robię, gdy rano wstaję – zabawa ruchowa …
Co robić, gdy maluch jest mało sprawny ruchowo mimo odpowiedniego stymulowania go, diety, zachęty i zapewnienia właściwych warunków rozwoju? Należy przede wszystkim pamiętać, że nie każde dziecko będzie sprawne jak wiewiórka. Nikt nie daje takiej gwarancji i chociaż sprawność ruchowa jest niezwykle ważna, trzeba wziąć poprawkę na indywidualne uwarunkowania każdego smyka. Nie zawsze wspieranie rozwoju ruchowego daje pożądane efekty.
Jeśli z jakiegoś powodu dziecko jednak nie wykazuje wysokiej sprawności ruchowej, rodzic powinien przede wszystkim takiego malucha otoczyć miłością i poczuciem bezpieczeństwa. Ważne są podejmowane próby, spontaniczna ciekawość malca, zabawa i pozytywne nastawienie. O co jeszcze można i trzeba zadbać?
Oglądanie telewizji jest bardzo łatwą i przyjemną formą spędzania czasu wolnego, a także coraz częstszą metodą na „uspokojenie dziecka”. Ruchome obrazki i dźwięk są bardzo atrakcyjne dla młodego odbiorcy i bardziej przyciągają uwagę niż rozmowa z rodzicem, przeglądanie książeczek, malowanie czy bieganie po podwórku.
Coraz więcej osób zdaje sobie sprawę, że nadmierne i długie oglądanie programów telewizyjnych przez dzieci jest szkodliwe. System nerwowy dziecka zostaje bowiem obciążony zbyt dużą ilością bodźców, które atakują układ słuchowy i wzrokowy, przez co zmuszony jest do nieustannej pracy, która prowadzi do jego zmęczenia. Często też emocje odczuwane przez dziecko podczas bajki bądź innego programu nie znajdują z kolei ujścia w formie ruchu, a niedojrzały układ nerwowy nie radzi sobie z ich nagromadzeniem. Może na tej drodze dojść do poważnych uszkodzeń, takich jak: zaburzenie koncentracji, trudności w skupieniu uwagi, drażliwość, nadpobudliwość. Czyż nie są to częste problemy wśród współczesnych dzieci? Czyż nie to właśnie utrudnia zdobywanie wiedzy, kontakty z rówieśnikami, a także porozumiewanie się w rodzinie? A co się dzieje, kiedy dziecko nie ogląda niczego w telewizji, ale bawi się obok włączonego odbiornika, często nie zwracając nawet na niego uwagi?
Nauka relacji czasowych nie jest prosta. Dzieci dość długo gubią się w zależnościach między kolejnymi dniami, miesiącami czy porami roku, a co dopiero latami. Oswajanie ze specyfiką upływu czasu, zmiennością i powtarzalnością roku jest bardzo ważne dla rozwoju myślenia abstrakcyjnego oraz logicznego powiązania z sobą faktów, a także prawidłowego funkcjonowania w świecie. Wykuwanie wiedzy na pamięć, bez skojarzeń lub wizualizacji, nie przynosi oczekiwanych efektów w tym wypadku. Nie każdy maluch potrafi szybko zapamiętać, ile dni ma każdy miesiąc. Prezentowana zasada jest znana od pokoleń, często uczona przez babcie i dziadków, a współcześnie zaliczana do strategii mnemotechnicznych. Wyliczanie dni w miesiącu na kostkach, to sposób banalny i sprawiający wiele radości z opanowania go.
Poniższa, prosta metoda na wyliczenie liczby dni w miesiącu wspomaga rozwój umiejętności rozwiązywania problemów przez dziecko, kreatywnego podejścia do zagadnienia, a także uczy dziecko zależności rządzących światem (łańcucha przyczynowo-skutkowego), rozwija jego wyobrażenia o świecie i pojęcie relacji czasowych. Koordynacja kilku zmysłów i sprawności manualnych pozytywnie ponadto wpływa na rozwój połączeń neuronalnych w mózgu.
Wiek: od 5 r.ż.
Wszystkie informacje o otaczającym nas świecie odbieramy dzięki zmysłom. Docierają one z ciała oraz z otoczenia i są niezwykle ważne podczas budowania wiedzy o sobie (swoim ciele, położeniu poszczególnych jego części) oraz wiedzy o świecie. W skrócie zatem można stwierdzić, że uczymy i rozwijamy się przez zmysły. Receptory zmysłowe rozlokowane są po całym ciele człowieka, a najważniejszym organem zarządzającym nimi jest mózg. Prawidłowa organizacja wrażeń sensorycznych (bodźców) napływających przez receptory nazywa się integracją sensoryczną. Nie zawsze niestety odbiór wrażeń generuje właściwe zachowania, nie zawsze bowiem dochodzi do rozwoju określonych umiejętności w kolejnych stadiach życia. Powoduje to powstawanie trudności w funkcjonowaniu i zachowaniu dziecka. Z problemów w zakresie integracji sensorycznej dzieci nie wyrastają — one „rosną” razem z nimi. Dlatego tak ważna jest wczesna interwencja, odpowiednia stymulacja i świadome wspieranie systemu nerwowego odpowiednio do wieku i etapu życia, aby mógł on prawidłowo odbierać, interpretować i organizować napływające ze zmysłów informacje.
Czytaj więcej o Wspieranie rozwoju systemu nerwowego dziecka …
Dysleksji rozwojowej nie da się całkowicie zapobiec, ale można znacznie złagodzić jej konsekwencje. Coraz częściej diagnozowane wśród dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym specyficzne trudności w uczeniu się (związane z czytaniem), można wcześniej przewidzieć i podjąć odpowiednie kroki stymulujące rozwój malucha. Symptomy ryzyka dysleksji można dostrzec w kolejnych etapach rozwojowych, poczynając od tych najwcześniejszych a przyglądając się osiągnięciom dziecka z zakresu motoryki dużej i małej, postrzegania wzrokowego i słuchowego, koordynacji wzrokowo-ruchowej, orientacji przestrzennej oraz rozwoju funkcji językowych i komunikacyjnych. Jeśli odpowiednio wcześnie zareaguje się na problemy rozwojowe dziecka i błędy, jakie pojawiają się najczęściej w jego działaniach czy pracach, to można zapobiec utrwalaniu się nieprawidłowych nawyków i pogłębianiu się dysfunkcji.
Czytaj więcej o Symptomy ryzyka dysleksji we wczesnym dzieciństwie …
Poznające świat dziecko w końcu też próbuje nazywać smaki, które odczuwa podczas jedzenia. Często nie wiemy, jakie wrażenie ma konkretnie na myśli, a jemu ciężko się wysłowić, gdyż do pewnego wieku nie posiada precyzyjnego powiązania zasłyszanej nazwy z odczuciem. Pomoże w tym krótka zabawa zapoznająca malucha z podstawowymi smakami. Warto po nią sięgnąć i przy okazji przedstawić dziecku elementarną wiedzę z anatomii człowieka (tu: budowę języka).
Zmysł smaku jest jednym z podstawowych zmysłów człowieka. Odwrażliwianie go, kształcenie umiejętności odróżniania jednych odczuć od innych, pozytywnie wpływa na rozwój procesów poznawczych dziecka, na przepływ informacji między odpowiednimi neuronami do mózgu (usprawnianie systemu nerwowego) oraz precyzyjniejsze wyrażanie myśli przez malucha dzięki poznanemu słownictwu i powiązaniu go z konkretnym odczuciem. Warto zatem przeprowadzić w pewnym momencie zabawę w rozpoznawanie smaków.
Wiek: od 3 roku
Czytaj więcej o Smaki – nazywanie, rozpoznawanie, odczuwanie …
Rozwijając kreatywność dziecka, zachęcając do samodzielnego rysowania i dbając o rozwój manualny malucha, warto skorzystać z rymowanki opisującej kolejne etapy tworzenia obrazka. Rysowane wierszyki o owocach stanowią doskonałą zachętę do samodzielnego zmagania się z trudnościami twórczymi, jak też stymulują rozwój mowy, pamięć odtwórczą oraz wspierają procesy poznawcze. Malowanie podczas zabawy ułatwia opanowanie sztuki trzymania kredki lub ołówka i wodzenia nimi po kartce, proponując proste kształty na początek, poprzez zabawne rymowanki towarzyszące rysunkom. Wierszyki poszerzają ponadto słownictwo malucha i uczą korzystania z instrukcji.
Rysowane wierszyki stwarzają także okazję do rozmowy na temat aktualnie rysowanych przedmiotów. Ale przede wszystkim są świetną formą spędzania czasu wspólnie z dzieckiem.
Wiek: od 2 r.ż.
Czytanie to nie tylko techniczne rozpoznawanie znaków, ale również zapoznawanie się z treścią, rozumienie myśli zawartych w tekście (a dalej przekład tych treści na własne kategorie rozumowania) oraz forma zachowania się polegająca na twórczym uczestnictwie w pisemnej postaci komunikacji społecznej. Korzyści płynące z czytania książek są bardzo liczne.
Bez umiejętności czytania nie jest możliwe funkcjonowanie we współczesnym świecie. Dzięki niemu bowiem zdobywamy i uzupełniamy wiadomości. Podstawowa umiejętność współczesnego człowieka to wszak umiejętność uczenia się (nauka trwa przez całe życie) i rozumowania.
Prosty domowy eksperyment z zakresu chemii, ilustrujący proces denaturacji białka, pozwala poznać reakcje chemiczne i właściwości związków, a także szkodliwy wpływ alkoholu na organizm człowieka. To dobry sposób na pokazanie, że nauka to nie tylko regułki, definicje i pamięciówki. Domowe doświadczenia rozwijają bowiem umysł dziecka i podtrzymują w nim ciekawość świata.
Prezentowany eksperyment z jajkiem stopniowo i naturalnie wprowadza dziecko w świat chemii i biologii. Wspomaga kształtowanie wyobrażeń o otaczającym świecie oraz człowieku, rozwija kreatywność, logiczne myślenie i poszerza horyzonty poznawcze. Tym samym wpływa na rozwój połączeń neuronalnych w mózgu oraz kształtowanie inteligencji.
Wiek: od 8 lat
Materiały: słoik/szklanka, jajko, 96% alkohol etylowy (spirytus)
Rozbudzając kreatywność dziecka i dbając o jego rozwój manualny, warto skorzystać zabaw wspomagających motorykę małą i rysowanie. Doskonałą zachętę do samodzielnego zmagania się z trudnościami twórczymi stanowią rysowane wierszyki (np. rysowany wierszyk o rybce). Rymowanki te stymulują też rozwój mowy oraz wspierają procesy poznawcze. Taka zabawa ułatwia malowanie, proponując proste kształty na początek, poprzez zabawne rymowanki towarzyszące rysunkom. Wierszyki ponadto poszerzają słownictwo malucha i uczą korzystania ze słownych instrukcji.
Rysowane wierszyki stwarzają także okazję do rozmowy na temat aktualnie rysowanych przedmiotów. Ale przede wszystkim są świetną formą spędzania czasu wspólnie z dzieckiem.
Wiek: od 2 r.ż.
Wprowadzając dziecka w świat ekspresji plastycznej, warto wykorzystać rysowane wierszyki. Stanowią one doskonałą zachętę do samodzielnego zmagania się z trudnościami twórczymi, jak też stymulują rozwój mowy, wyciszają, a także pobudzają. Krótkie rymowanki wypowiadane najpierw przez dorosłego towarzyszą rysunkom dziecka, opisując powstający obraz.
Rysowane wierszyki to sprawdzona forma wspierania rozwoju dziecka na kilku płaszczyznach, a także ciekawa propozycja na mile spędzony czas z rodzicem lub opiekunem. Dorosły pokazując maluchowi, jak narysować kozę, psa czy koguta, daje mu do zrozumienia, że zależy mu na byciu razem i wspólnym, radosnym tworzeniu. Wspieramy tym samym poczucie własnej wartości dziecka. Rysowane wierszyki stwarzają także okazję do rozmowy na temat aktualnie rysowanych przedmiotów.
Proste, domowe eksperymentowanie z dzieckiem to wspaniała alternatywa dla siedzenia przed komputerem czy telewizorem. To również najlepszy sposób na pokazanie tego, że nauka to nie tylko regułki, definicje i pamięciówki. Domowe eksperymenty chemiczne z jajkiem rozwijają umysł i podtrzymują ciekawość świata.
Prezentowane doświadczenia stanowią dobry sposób na stopniowe i naturalne wprowadzania dziecka w świat chemii oraz naukę cierpliwości w oczekiwaniu na efekty działań. Wspomagają również kształtowanie wyobrażeń o otaczającym świecie i wpływają na procesy rozwijające umiejętność kreatywnego rozwiązywania problemów w późniejszym wieku. Poznawanie oddziaływań oraz reakcji chemicznych poszerza horyzonty poznawcze i rozwija logiczne myślenie. Tym samym wpływa na rozwój połączeń neuronalnych w mózgu oraz kształtowanie inteligencji.
Wiek: od 10 lat
Materiały: miseczka/słoik, jajko, ocet
Dziecko od najwcześniejszych lat żywo interesuje się otaczającym je światem, a szczególnie tym, co najbliższe mu — swoim ciałem i jego możliwościami. Mniej więcej około 3 miesiąca życia niemowlę z ciekawością ogląda swoje rączki i paluszki, z kolei starsze dzieci uważnie powtarzają pewne ruchy, tworząc z nich sekwencje, dzięki czemu ćwiczą precyzję rąk i poszerzają repertuar ich możliwości (motorykę małą). Wszystko to jest niezwykle istotne z punktu widzenia integralnego rozwoju dziecka i późniejszego funkcjonowania w dorosłym życiu.
Niepodważalną zaletą zabaw na palce i rączki jest to, że możemy wykonywać je wszędzie, nie potrzeba bowiem specjalnego miejsca, aby je przeprowadzić. Ponadto dzięki zabawnej formie wierszyków, a także prostej możliwości zilustrowania ich gestem, zarówno dzieciom, jak i dorosłym, dostarczają wiele radości. Stanowią też dobry pretekst do zacieśniania więzi rodzinnych, stwarzając okazję do bliższego kontaktu rodzica z dzieckiem. Podsumowując, zaspakajają podstawowe potrzeby psychiczne i emocjonalne dziecka.
Paluszkowa zabawa-wyliczanka pokazująca maluszkowi na kropeczkach biedronki liczenie na palcach do 5. Wspiera ponadto rozwój motoryki małej (sprawność palców u rąk) i stymuluje wyobraźnię poprzez odwoływanie się do świata przyrody. Rymujące się słowa opisujące otaczającą dziecko rzeczywistość zachęcają do posługiwania się mową, wzbogacają słownictwo malucha i wspierają sprawne posługiwanie się konstrukcjami składniowymi.
Zapamiętanie przez dziecko słów wierszyka wspomaga procesy pamięciowe i w naturalny sposób wspiera wyczucie prozodii oraz liczenia na palcach po kolei (łańcuch przyczynowo-skutkowy). Wsłuchiwanie się w rymowankę kształtuje uwagę słuchową, a tym samym koncentrację.
Wiek: od 18 m.ż.
Wspólne gotowanie z dzieckiem dostarcza wielu okazji do nauki poprzez obserwację zjawisk fizyki. Jednym z najprostszych eksperymentów do przeprowadzenia w kuchni jest test jajka — czyli siła bezwładności na jajku. Szczególnie Wielkanocą może okazać się on przydatny, kiedy łatwo zgubić się wśród mnogości jaj różnego gatunku i stanu w kuchni.
Doświadczenie to wprowadza malucha w świat fizyki — naturalnych zjawisk, które towarzyszą nam na co dzień, a których znajomość znacznie ułatwia funkcjonowanie i wspiera kreatywność oraz zachęca do eksperymentowania. Wyjaśnienie zasad siły bezwładności na dostępnych bez trudu w trakcie gotowania jajkach zaspokaja niegasnące pragnienie poznawania świata przez dziecko. Nauka poprzez zabawę, wspólne doświadczenia i proste objaśnienia rodzica w domowej, serdecznej atmosferze korzystnie wpływają na rozwój połączeń neuronalnych w mózgu i kształtowanie inteligencji.
Wiek: od 5 r.ż.
Kolejna prosta zabawa paluszkowa z rymowanym tekstem, który wspomaga proces kształtowania języka i prozodii od najmłodszych lat. Krótki, zabawny wierszyk o rodzinie z pokazywaniem na palcach dodatkowo zachęca dziecko do posługiwania się mową. Atut stanowią również zaskakujące i zabawne rozwiązania, które maluchy uwielbiają. Wierszyki ogólnie zalicza się do zabaw usprawniających pracę narządów artykulacyjnych, percepcję słuchową, rozwijających pomysłowość i wspierających pamięć. Proste pokazywanie na palcach wspiera sprawność motoryki małej oraz stymuluje wyobraźnię malucha.
Prezentowana zabawa paluszkowa o rodzinie stwarza również możliwość ciepłego, twórczego i rozwijającego kontaktu rodzica z dzieckiem oraz wzmacniania relacji rodzinnych. Wpływa zatem pozytywnie na rozwój układu hormonalnego malucha, wzbogacając świat jego odczuć i emocji. Ćwiczenie mowy, motoryki małej i poznawanie świata od najmłodszych lat poprzez zabawę z rodzicem daje naprawdę świetne rezultaty.
Samo posłanie dziecka w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym do specjalisty raz w tygodniu (albo nieraz rzadziej) nie przyniesie takich rezultatów, jakbyśmy oczekiwali, jeśli w domu dziecko nie utrwala ćwiczonych sprawności aparatu mowy. Każdy rodzic powinien pamiętać, że logopeda zadaje zestaw ćwiczeń, które naprawdę warto wykonywać systematycznie, i udziela zestawu wskazówek do pracy z dzieckiem w domu. Wsparcie terapii logopedycznej ćwiczeniami w domu jest niezwykle istotne i przyspiesza rezultaty.
A oto kilka dodatkowych porad, których stosowanie zaowocuje postępami w terapii logopedycznej, wzbogaci zasób słów malucha oraz sprawi, że przedszkolak będzie wypowiadał się chętnie i bez trudu.
Wspieranie i stymulowanie twórczego rozwoju dziecka są uzależnione od oddziaływań ze strony najbliższych mu osób, nauczycieli oraz środowiska życia. Rola rodziny czy szkoły jest niemalże oczywista, dlatego warto zwrócić uwagę na grupę rówieśniczą i otoczenie, w którym maluch dorasta. Społeczność, w jakiej funkcjonujemy, umożliwia zwiększenie zakresu posiadanych informacji, konfrontację poglądów i strategii rozwiązywania problemów, a ponadto stwarza klimat współdziałania i równie ważnego współzawodnictwa. Zarówno siła, jak i słabość grupy związane są z jej różnorodnością, ze ścieraniem się i przenikaniem odmiennych zainteresowań oraz osobowości jej członków.
Rozwój zdolności twórczych dziecka zależy od warunków życia oraz wartości i kultury, w której uczestniczy na co dzień. Reakcja otoczenia na oryginalność wytworów danej osoby ma znaczący wpływ na dalsze jej postępowanie, a zależna jest w dużej mierze od mentalności otoczenia oraz czasów, w których żyje „twórca”. Społeczna dezaprobata nowatorstwa i ludzi nieprzeciętnych, kojarzona głównie z minionymi stuleciami, wcale nie jest rzadkością. Lista społecznych czynników hamujących rozwój twórczy dziecka istnieje również współcześnie, mimo eksponowania potrzeby wspierania kreatywności od najmłodszych lat.
Czytaj więcej o Społeczne czynniki hamujące kreatywność dziecka …
Paluszkowa zabawa-wyliczanka ucząca maluszka liczenia do 5 i zapoznająca go z łańcuchem przyczynowo-skutkowym. Rymowana historyjka, pokazywanie zdarzeń na dłoni i śmieszne słowa dodatkowo zachęcą dziecko do posługiwania się mową. Warto korzystać z tego typu wierszyków z pokazywaniem, ponieważ usprawniają one koordynację ruchową, a w tym wypadku motorykę małą (usprawniają palce u rąk). Paluszkowa wyliczanka do 5 z pieskami, to dobry wstęp do nauki liczenia.
Paluszkowe pokazywanki wspierają rozwój ruchowy i stymulują wyobraźnię. Nauczenie się na późniejszym etapie, w miarę powtarzania, wierszyka przez dziecko wspomaga procesy pamięciowe, wzbogaca zasób słownictwa i w naturalny sposób wspiera rozwój mowy, prozodii oraz matematycznej umiejętności liczenia kolejno do 5. Warto pamiętać, że dzieci cechuje naturalna skłonność do wielokrotnego powtarzania tego, co sprawia im radość, stąd podsunięcie ćwiczeń w formie zabawy, łączy przyjemne z pożytecznym.
Wiek: od 20 m.ż.
Prezentowana zabawa, prezentująca magnetyzm w kuchni, stanowi dobry sposób na stopniowe i naturalne wprowadzania dziecka w świat fizyki i otaczających nas zależności. Wspomaga kształtowanie wyobrażeń o otaczającym świecie, zaspokaja niegasnące pragnienie poznawania świata oraz wpływa na procesy rozwijające umiejętność rozwiązywania problemów w późniejszym wieku. Tłumaczy zasady magnetyzmu i zachęca do samodzielnego eksperymentowania, co znacznie usprawnia pomysłowość, poszerza horyzonty i rozwija logiczne myślenie. Tym samym wpływa na rozwój połączeń neuronalnych w mózgu i kształtowanie inteligencji.
Zadanie przypomina nieco to postawione przed Kopciuszkiem przez złą macochę. Można eksperyment zaprezentować w nawiązaniu do bajki.
Wiek: od 5 r.ż.
Materiały: sól gruboziarnista, pieprz, plastikowa łyżeczka, wełniany materiał
Prosta rymowanka o stonodze z pokazywaniem połączona z głaskaniem i smyraniem malca. Dzięki niej dziecko wcześnie osłucha się z nazwami części swojego ciała i pozna je poprzez dotyk rodzica. Wierszyk o stonodze oswaja także z rymem, odgrywając ważną rolę w kształtowaniu języka i prozodii od najmłodszych lat. Atut tej rymowanki stanowią również zaskakujące i zabawne rozwiązania, które maluchy uwielbiają. Dostarczanie dziecku doznań poprzez dotyk i skórę wzbogaca ponadto jego procesy poznawcze oraz pobudza rozwój połączeń neuronalnych, stymulując rozwój mózgu.
Zabawa stwarza poza tym możliwość ciepłego, twórczego i rozwijającego kontaktu rodzica z dzieckiem. Wpływa to pozytywnie na rozwój układu hormonalnego malucha, wzbogacając świat jego odczuć i emocji. Posiada tym samym działanie terapeutyczne przy rehabilitacji wcześniaków oraz dzieci potrzebujących odwrażliwienia receptorów czuciowych twarzy.
Wiek: od 1 m.ż.
Czytaj więcej o Idzie, idzie stonoga — rymowanka z pokazywaniem …
Ponieważ dotyk stanowi jedną z pierwszych form komunikacji pomiędzy niemowlęciem a rodzicami lub opiekunami, masażyki dziecięce są zalecaną formą ćwiczeń relacyjnych i zabaw, w których najważniejszy obok wspierania rozwoju malucha staje się kontakt rodzica z dzieckiem. Dostarczanie dziecku doznań poprzez dotyk i skórę wzbogaca proces poznawania przez nie świata oraz pobudza rozwój połączeń neuronalnych, stymulując rozwój mózgu. Należy przy tym pamiętać, iż najważniejsze nie jest wykonywanie ruchów i gestów idealnie jak w instrukcji, ale swobodna zabawa i komunikacja z maluszkiem poprzez dotyk, można zatem wprowadzać dowolne modyfikacje. Ważne jest, aby ćwiczenie wykonywać delikatnie i aby obu stronom sprawiało ono radość.
Głaskanie, smyranie i masażyk w połączeniu z zabawnych wierszykiem to wspaniała zabawa od najmłodszych lat.
Wiek: od 8 m.ż.
Czytaj więcej o Przyszła myszka do braciszka – wierszyk z pokazywaniem …
Większość dzieci lubi smarowanie kremem, szczególnie jeśli w późniejszym wieku mogą już same przy tym pomóc. Aby codzienną czynność pielęgnacyjną zamienić w dodatkową frajdę połączoną z kąpielą słowną i wspieraniem rozwoju dziecka, warto wykorzystać poniższy wierszyk podczas kremowej pielęgnacji. Taka zabawa ze słowami stymuluje rozwój mowy, wzbogaca słownictwo i usprawnia rozumowanie malucha, ucząc go orientacji w kierunkach, stronach i we własnym ciele.
Dostarczanie dziecku doznań poprzez dotyk i skórę wzbogaca proces poznawania przez nie świata oraz pobudza rozwój połączeń neuronalnych, stymulując rozwój mózgu. Delikatne głaskanie i wierszyk podczas kremowej pielęgnacji wspierają ponadto rozwój układu hormonalnego malucha, wzbogacając świat jego odczuć oraz emocji. Jest to również dobry sposób na wzmocnienie więzi emocjonalnej między dzieckiem a rodzicem.
Wiek: od 1 dnia życia
Zabawy ruchowe są bardzo atrakcyjną metodą nauki angielskiego dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Warto bowiem pamiętać, że poprzez ruch dużo łatwiej przyswaja się wiedzę, zwłaszcza językową. Połączenie nauki języka obcego z nauką matematyki wymusza pracę wielu ośrodków w mózgu — od systemów pamięciowych, poprzez kojarzenie słowne i matematyczne, po koncentrację i twórcze myślenie. Zabawa z kartami „Jumping Frog” pokazuje, że matematyka po angielsku może dostarczać wiele wrażeń i radości.
Wiek: od 7 r.ż. (można wcześniej, jeśli dziecko potrafi dodawać)
Do zabawy należy przygotować duże karty z cyframi i liczbami np. do 20-tu (przydadzą się w domu do wielu zabaw).
Kartki rozkładamy na dywanie liczbami do góry i nazywamy/przypominamy nazwę każdej z nich po polsku i angielsku. Czytaj więcej o Zabawa z kartami – Jumping Frog – matematyka po angielsku …
Dzieci około 10 miesiąca życia intensywniej interesują się małymi przedmiotami i chętnie je układają. Warto wykorzystać ten etap, aby wesprzeć kształtowanie wyobrażeń maluszka o otaczającym świecie, koordynację wzrokowo-ruchową oraz procesy wpływające na umiejętność rozwiązywania problemów w późniejszym wieku. Proste zabawy we wrzucanie i wyjmowanie przedmiotów, dopasowywanie kształtów czy wkładanie małych przedmiotów do większych, np. wiaderka, pudełka lub miski, sprawi nie tylko frajdę dziecku, ale odpowiednio zastymuluje mózg do działania. Podobne czynności stanowią tym samym dobrą okazję do porządkowania myśli.
Wiek: od 10 m.ż.
Materiały: różnej wielkości pudełka, wiadereczka, miseczki, pudełka po bombkach (z przegródkami), małe zabawki (stosowne do wieku)
Czytaj więcej o Małe przedmioty, pojemniki – 4 zabawy dla niemowlaka …
Wierszyk utrwalający wyrazy z h, czyli rymowane i zabawne zestawienie wyrazów zawierających „samo h”.
Pomoc dla dzieci w zapamiętaniu pisowni kłopotliwych słów. Tych często i rzadziej spotykanych. Zabawne zestawienie słów i rymy naturalnie wspierają procesy pamięciowe. Wybór wyrazów może poszerzać słownik czynny i bierny dziecka. Wierszyk utrwalający wyrazy z h łączy zatem przyjemne z pożytecznym. Zabawna rymowanka daje wiele radości, a pamięciowe opanowanie treści, oprócz wsparcia ortograficznego, stymuluje rozwój połączeń neuronowych w mózgu, poszerzając tym samym możliwości pamięciowe na długie lata.
Oto zabawny wierszyk utrwalający wyrazy z ó, które stanowią wyjątki ortograficzne. Tekst pomaga dzieciom zapamiętać pisownię kłopotliwych słów. Tych często spotykanych i mniej. Zabawne zestawienie słów i rymy naturalnie wspierają procesy pamięciowe. Wierszyk łączy zatem przyjemne z pożytecznym. Zabawna rymowanka ortograficzna daje sporo radości podczas zapamiętywania, a nauka tekstu, oprócz wsparcia opanowywania zasad ortograficznych, stymuluje rozwój połączeń neuronowych w mózgu, poszerzając tym samym możliwości pamięciowe dziecka na długie lata.
Zabawna wyliczanka paluszkowa ucząca maluszka liczenia do 5 i zapoznająca go z łańcuchem przyczynowo-skutkowym. Rymowane zwrotki, śmieszne słowa i proste liczenie na palcach dodatkowo zachęcają dziecko do posługiwania się mową.
Paluszkowe pokazywanki wspierają rozwój motoryki małej i stymulują wyobraźnię malucha. Nauczenie się na późniejszym etapie, w miarę powtarzania, wierszyka przez dziecko wspomaga procesy pamięciowe i w naturalny sposób wspiera rozwój mowy, prozodii oraz liczenia kolejno do 5.
Wiek: od 20 m.ż.
Czytaj więcej o Króliczki w koszyczku – proste liczenie na palcach …
Dzieci potrafią wykorzystać wszystko do zabawy, zatem rodzice mogą również wszystko wykorzystać do nauki przez zabawę. Warto czerpać z dziecięcych umiejętności tworzenia czegoś z niczego i ukierunkować je na zdobywanie wiedzy. Jednym ze sposobów łączenia fantazji ze zdobywanie konkretnej wiedzy jest nauka liter z nakrętkami.
Zabawę zwykłymi nakrętkami można rozpocząć już w bardzo wczesnym wieku dziecka, kiedy maluch na przykład chętnie przekłada małe przedmioty między pojemnikami. W tym wypadku zgromadzone kolorowe nakrętki od butelek po soczkach („Kubusiach” itp.) lub słoiczkach z jedzeniem przydadzą się podczas poznawania liter. Ucząc w ten sposób alfabetu, ćwiczymy zarazem motorykę małą dziecka oraz rozwijamy jego kreatywność.
Miś w grocie zabawa paluszkowa, podczas której maluszek rozwija sprawność językową, poznaje łańcuch przyczynowo-skutkowy oraz wzbogaca zasób swojego słownictwa. Paluszkowe pokazywanki dodatkowo wspierają rozwój motoryki małej, stymulują wyobraźnię malucha, a dzięki dotykowi wzbogacają świat odczuć dziecka i wspomagają rozwój układu nerwowego.
Wiek: od 9 m.ż.
Zabawa odpowiednia dla dziecka, które zaczyna nazywać części ciała i zapoznaje się ze schematem swego ciała. Podpowiedzi rodzica utrwalają prawidłową wymowę oraz poszerzają zakres słownictwa malucha. Wskazywanie na swoje części ciała a następnie dziecka lub zachęcanie malucha do samodzielnego pokazania na sobie pomaga opanować dziecku stosunki przestrzenne oraz zrozumieć relację moje-twoje. Wykorzystanie rymowanki lub piosenki wzbogaci świat doznań dziecka, uwrażliwi na muzykę, a także melodię i rytm języka, zachęci też do samodzielnego posługiwania się mową przez dziecko. Poznanie schematu własnego ciała to bardzo ważny element rozwoju.
Warto korzystać z wierszyków lub piosenek z pokazywaniem, ponieważ usprawniają one koordynację ruchową, pomagają dziecku poznać własne ciało, wspierają pracę narządów artykulacyjnych, percepcję słuchową, a także rozwijają pomysłowość. Nauczenie się wybranych wierszyków lub piosenek przez dziecko dodatkowo wspomaga procesy pamięciowe.
Wiek: od 12 m.ż.
Czytaj więcej o Poznawanie części ciała – zabawa z maluszkiem …
Krótka, zabawna rymowanka Dec, dec kobyła zachęca dziecko do posługiwania się mową. Dziwaczne, gwarowe lub dawne słowa wzbogacają słownik malucha i wzbogacają jego wyobraźnię. Powtarzalność historyjki oraz rytm zamieniają naukę mówienia w zabawę, zaznajamiając przy okazji z melodią języka, dzięki czemu dziecko zainteresuje się mową i szybciej zechce spróbować własnych sił na tym polu. Wyliczanki są ponadto jedną z zabaw muzycznych, ponieważ kształtują poczucie rytmu.
Krótkie wierszyki zalicza się także do zabaw usprawniających pracę narządów artykulacyjnych, percepcję słuchową oraz rozwijających pomysłowość. Opanowanie w późniejszym wieku rymowanki przez dziecko dodatkowo wspiera procesy pamięciowe.
Wiek: od 6 m.ż.
Czytaj więcej o „Dec, dec kobyła” – zabawa z dawną rymowanką …
Ruch na świeżym powietrzu nie tylko poprawia kondycję fizyczną, lecz hartuje również umysł. Jest to szczególnie istotne w przypadku dzieci i ważne dla ogólnego rozwoju ich organizmu. Zabawy ruchowe, w tym zabawy w berka, mają znaczący wpływ na poprawny rozwój psychofizyczny dziecka.
Zabawy ruchowe wpływają na wzrost, stymulując rozwój ścięgien, mięśni, kości i układu krążenia. Nauka poprzez ruch i w ruchu powoduje zagęszczenie sieci połączeń nerwowych w poszczególnych ośrodkach mózgu i poprawia ogólne jego ukrwienie. Zwykła zabawa w berka — w której dziecko biega, ucieka, kuca, wykonuje skomplikowane figury oraz polecenia, przy jednoczesnym pamiętaniu o zasadach gry — ćwiczy u dziecka wytrwałość, koncentrację, koordynację ruchową, usprawnia przetwarzanie danych i wpływa na poczucie własnej wartości oraz oczywiście podnosi sprawność fizyczną.
Warto zatem poganiać się z dzieckiem lub zainicjować taką zabawę, stając się sędzią, dla większej grupy przy nadarzającej się okazji.
Wiek: od 4 roku życia
Wychowanie dziecka traktujemy, jako jedno z najważniejszych życiowych zadań kobiety i mężczyzny. Podczas jego realizacji wymagane są aktywność i zaangażowania obojga rodziców i to już od pierwszych chwil życia potomka. Duży nacisk kładzie się ostatnio na prawidłową postawę ojca w procesie wychowawczym. Łatwo wymienić, że powinien on interesować się wszystkimi sprawami dziecka (nawet z pozoru błahymi), nie powinien go nigdy zawieść, nie wolno mu kłamać, powinien stanowić oparcie w każdej sytuacji. Ojciec jest bowiem ciągle obserwowany przez swoje dzieci, które na tej podstawie uczą się określonych zachowań, przejmują poglądy na różne tematy, poznają świat. Nie zawsze jednak prosto odnaleźć się w roli ojca-wychowawcy, który świadomie wspiera rozwój swojego dziecka. Ojcostwo to wielkie wyzwanie, a nie jest aż tak naturalne jak macierzyństwo. Dlatego warto poznać podstawowe zasady bycia ojcem.
Mężczyzna i kobieta, z racji zachodzących w świecie przemian, funkcjonują dziś w innych warunkach niż chociażby 100 lat temu. Pojawiły się nowe zadania oraz nowe cele, tak w życiu zawodowym, jak i rodzinnym. Role matki i ojca są do siebie co raz bardziej zbliżone. Funkcja mężczyzny w domu, chociaż ewoluuje, to zachowuje jednak swoje podstawowe założenia i znaczenie.
Ojciec, to ktoś obecny na co dzień, ktoś, kogo bliskość bardzo cieszy (?)
I chociaż miłość ojcowska jest inna od miłości matki,
bywa ona dla dziecka nie mniejszym źródłem radości i szczęścia
(Józef Augustyn SJ)
Dobrze jest stopniowo i w naturalny sposób przeprowadzać wprowadzanie maluszka w świat kolorów, np. podczas przygotowywania posiłku. Im jest niemowlę starsze, tym więcej barw zaczyna bowiem wokół dostrzegać. Z początku wykazuje wyraźne zainteresowanie głównie czerwienią, żółcią i białym. Nie lubi natomiast czarnego, zielonego i niebieskiego.
Proste ćwiczenia z kolorami pomagają dziecku nazwać dostrzegany świat, a więc poszerzają zakres jego słownictwa, uczą maluszka różnicowania przedmiotów oraz orientacji w przedmiotach. Prosząc o wskazanie danego koloru, doskonalimy ponadto koncentrację uwagi dziecka. Krótkie opisanie przez rodzica wykonanej czynności, podpowiadanie preferencji kolorystycznych, wskazywanie na podobieństwa — to wszystko buduje łańcuch skojarzeń malucha, uczy dziecko nazywania stanów oraz uczuć, a także interpretowania swoich decyzji.
Wiek: od 8 m.ż.
Czytaj więcej o Kolory przy stole – niemowlę poznaje świat barw …
Kołysanki nie tylko pomagają dziecku wyciszyć się przed snem, ale mają pozytywny wpływ na rozwój zmysłu słuchu, poczucie rytmu, rozwój mowy oraz wypracowanie koncentracji uwagi. Ponadto powodują niezwykle szybkie i efektywne obniżenie ciśnienia krwi zestresowanych czy wystraszonych maluchów. Ściszony głos oraz domknięte frazy piosenek w naturalny sposób wprowadzają w zakończenie dnia. Świetnie dana się do tego Na Wojtusia z popielnika kołysanka znana niemal każdemu.
Jedną z prostszych i ciekawszych kołysanek jest Na Wojtusia z popielnika. W miarę możliwości imię w tym utworze można zmienić na imię dziecka, któremu się śpiewa, co dodatkowo zainteresuje malucha, przyciągnie jego uwagę i przybliży mu sens słów.
Noworodek przesypia większość dnia, potrafiąc jednak obudzić się o każdej porze na jedzenie lub kiedy odczuwa dyskomfort. Do tej pory wszystko miał zapewnione w brzuchu matki. Teraz znalazł się w innym środowisku. Niezbyt wyraźnie jeszcze widzi, nie zna zasad i nie pojmuje ogromu spraw. Nie można mu się dziwić… Niemowlak nadal nie odróżnia pór dnia, ale spania w nocy może już i musi się nauczyć. Oto podstawy dobrego usypiania niemowlaka.
Dziecko w wieku 5-7 miesięcy bardzo chętnie nabywa nowych umiejętności ruchowych, poznając swoje możliwości. Ruch jest niezwykle istotny w prawidłowym rozwoju. Kształtuje właściwe napięcie i siłę mięśniową, dzięki czemu maluch zyskuje kontrolę nad własnym ciałem. Zdobyte umiejętności ruchowe pozwalają aktywnie poznawać świat.
Prezentowane ćwiczenie dla niemowlaka z zegarem stymuluje część mózgu niemowlęcia odpowiedzialną za słuch oraz system przedsionkowy, przez co wspiera rozwój poczucia równowagi i umiejętności rozróżniania dźwięków. Rytmiczna zabawa lub przy wykorzystaniu piosenki stymuluje poczucie rytmu oraz percepcję słuchową.
Wiek: od 5 miesiąca życia Czytaj więcej o Tik Tak – ćwiczenie dla niemowlaka z zegarem …
Masaż małego dziecka daje wiele korzyści zarówno rodzicowi, jak i dziecku. Dotyk kochającego opiekuna wyraźnie wzmacnia więź pomiędzy nim a niemowlakiem. Ponadto masaż dziecka sprzyja jego rozwojowi. Warto jednakże znać kilka podstawowych założeń związanych z tą czynnością.
Regularny masaż pozwala rodzicowi odkryć, jak wiele mogą zdziałać jego dłonie — pieszczą maleństwo, uspokajają je, rozweselają, dodają mu pewności, uczą zaufania, a nawet łagodzą ból. Dla malucha taka forma dotyku stanowi ponadto mobilizację sił witalnych po porodzie, dzięki czemu dziecko lepiej radzi sobie z adaptacją w środowisku zewnętrznym. Ma tym samym mniejsze poczucie zagrożenia w otaczającym je świecie.
Każde dziecko przychodzi na świat ze zdolnością wydawania dźwięków, które pomagają mu w komunikacji z dorosłymi. Mowa to nie tylko wyrazy i poprawne konstruowanie zdań, ale także umiejętność rozróżniania i rozumienia komunikatów innych ludzi oraz porozumiewanie się za pomocą mimiki i gestów. Dziecko na początkowym etapie swojego życia powinno szybko pojąć, że dźwięk ma odpowiednią moc sprawczą i wywołuje określoną reakcję otoczenia. Dlatego typowy rozwój mowy dziecka w pierwszym roku życia przebiega w określony sposób.
Czytaj więcej o Rozwój mowy dziecka w pierwszym roku życia …
Kontrolowana stymulacja poprzez masaż ciała przyspiesza rozwój mózgu i układu nerwowego dziecka, poprawia krążenie, usprawnia napięcia mięśniowe, redukuje objawy stresu i drażliwości (pobudza wydzielanie endorfin). Zalecany jest także wcześniakom. Masaż niemowlęcia to wspaniała czynność podtrzymująca zdrowie i stymulująca rozwój malucha.
Bezpośredni kontakt rodzica z ciałem noworodka uczy dziecko wrażliwości na dotyk, rozwijając w nim świadomość siły tego zmysłu. Dzięki regularnym masażom może ono odczuwać większą harmonię ze swoim ciałem również w następnym okresie życia. Dla rodzica jest to z kolei najlepszy moment na poznanie swojego dziecka, jego wrażliwości i reakcji. Masaż niemowlęcia buduje i zacieśnia więzi rodzica z dzieckiem od pierwszych jego chwil na świecie. Czytaj więcej o Masaż niemowlęcia …
Prosta zabawa w muzyczne obrazy wzbudzi zainteresowanie muzyką na dodatkowej płaszczyźnie (nie tylko dźwięku). Rozbudzi fantazję i pomysłowość dziecka, opierając się na percepcji słuchowej i korelacji zmysłów. Podczas wykonywania ćwiczenia dziecko uczy się wyrażać swoje emocje i ćwiczy umiejętności plastyczne.
Wiek: od 5 lat
Materiały: papier, tusz/farby/kredki, odtwarzacz, płyta z wybraną muzyką
Dotyk jest niezwykle istotnym zmysłem człowieka, ponieważ większość bodźców odbieramy właśnie tą drogą. Warto zatem pomagać dziecku w odkrywaniu doznań dostarczanych przez skórę. Wspieramy w ten sposób rozwój połączeń neuronowych i stymulujemy rozwój mózgu malucha, wzbogacając świat jego odczuć oraz emocji. Zabawa z kremem może przynieść wiele korzyści rozwojowych i stanowić jeden z elementów integracji sensorycznej w codziennych czynnościach.
Wiek: od 1 roku życia
Materiały: krem do ciała dla niemowląt lub małych dzieci, duży ręcznik
Dotykanie delikatnej skórki małego dziecka, poczucie pod palcami ciepła jego ciała i usłyszenie bicia jego serduszka to niezwykle ważne momenty w życiu zarówno maleństwa, jak i jego rodzica. Pozwalają na przekazywanie uczuć, a tym samym nawiązanie bliższego kontaktu z dzieckiem. Znaczenie zmysłu dotyku jest ogromne już od pierwszych chwil po urodzeniu, ale rozwój jego receptorów i odbieranie wrażeń rozpoczynają się już wcześniej.
Czytaj więcej o Zdrowie, stymulacja rozwoju i budowanie więzi – znaczenie zmysłu dotyku …
Dobra, słoneczna pogoda to wspaniała okazja na rodzinne spacerowanie po mieście. Oczywiście podczas innej aury również można wspólnie się przechadzać, jednak taki czas zachęca dużo bardziej do wyjścia z domu. Podczas miejskich wędrówek każda rodzina lubi robić coś innego. Jedni preferują spokojne przechadzanie się po parku lub okolicy, a inni uwielbiają pełne przygód wędrówki z atrakcjami będące pretekstem do poznania ciekawych miejsc, ludzi lub rzeczy. Dla tych, którzy do tej pory nie przekonali się do spacerów w wolnym czasie i uważają je za nudne, podajemy kilka inspiracji.
Zabawa usprawniająca motorykę małą, ale również zapoznająca dzieci z prawami logiki (przyporządkowywanie) i fizyki (działanie siły ciężkości, zasady równowagi i orientacja w przestrzeni). Budowanie z klocków wieży ćwiczy ponadto cierpliwość, kreatywność, koncentrację i zachęca do realizacji określonych planów poprzez konstruowanie.
Wiek: od 3 lat
Materiały: klocki
Aby dziecko zechciało rozpocząć swoją przygodę z klockami, potrzebuje obecności dorosłego podczas pierwszych zabaw. Dobrze jest na początek usiąść na podłodze obok malucha i pokazać mu, że klocki bierze się do rączek, po czym można je układać na różne sposoby. Zaczynamy od klasycznej wieży…
Zabawa klockami to niezwykle rozwijająca czynność. Nie tylko usprawnia motorykę małą, ale również zapoznaje dzieci z prawami logiki, ćwiczy cierpliwość, kreatywność, koncentrację i zachęca do realizacji określonych planów poprzez konstruowanie. Umiejętność ustawiania klocków oraz dopasowywania elementów przydaje się również wtedy, kiedy pojawiają się problemy z koordynacją motoryki małej u starszego dziecka (w wieku wczesnoszkolnym i szkolnym). Mogą one objawiać się trudnościami podczas malowania, pisania, wiązania sznurowadeł, zapinania guzików, łączenia przedmiotów lub wycinania nożyczkami. Warto zatem wcześniej ćwiczyć z dzieckiem.
Dziecięcy świat jest pełen fantazji, dziwów, kolorów. Maluchom niewiele potrzeba, aby szarość codzienności zmienić w barwne przygody. Warto podtrzymywać w nich naturalną kreatywność, chęć tworzenia i poznawania świata. Sprawdzą się w tym Zabawne literki uczące pisania.
Ta prosta zabawa jest odpowiednia dla dzieci, które uczą się pisać i poznają literki oraz cyferki. Kształtuje wyobraźnię, twórcze myślenie, pozwala tworzyć maluchowi swoje światy (fantazjować) i wprawia rękę w pisaniu oraz malowaniu. Ćwiczenie dłoni dodatkowo stymuluje pamięć i pozytywnie wpływa na rozwój mowy (przez pobudzanie ośrodków mowy w mózgu). Skupienie uwagi na zadaniu kształtuje koncentrację dziecka.
Wiosną i latem łąka tętni życiem, a my chętnie udajemy się z dziećmi poza miasto. Będąc na takim spacerze, można pobawić się w nasłuchiwanie i naśladowanie odgłosów dokoła.
Ćwiczenie rozwija percepcję i pamięć słuchową, ćwiczy ponadto koncentrację oraz skupienie. Naśladowanie odgłosów stanowi świetny trening narządów mowy wspomagający prawidłową artykulację. Przede wszystkim jest to także dobra zabawa dająca wiele radości zarówno rodzicom, jak i dzieciom.
Wiek: od 1 roku życia
Zrozumienie niemowlaka bywa z początku trudne i nie od razu rodzice potrafią odczytać wszystkie sygnały, jakie wysyła do nich ich dziecko. Może upłynąć nieco czasu, zanim komunikacja z noworodkiem stanie się skuteczna. Istnieje na szczęście kilka elementów tego swoistego języka, stałych dla każdego malucha. Warto je poznać, aby od pierwszych chwil wiedzieć, co pragnie zakomunikować nasza pociecha.
Noworodek w dwojaki sposób może zawiadamiać otoczenie o swych potrzebach, problemach i radościach: płacząc lub wykonując charakterystyczne gesty oraz miny. Dzieci bowiem rodzą się z pakietem umiejętności pozwalającym okazywać większość emocji. Jest im to potrzebne, aby wywołać odpowiednią reakcję dorosłych, od których są zależne. Dalszej komunikacji maluchy uczą się już od rodziców w kolejnych etapach rozwoju.
Czytaj więcej o Miny niemowlaka, czyli pierwszy kontakt z dzieckiem …
Słoneczna pogoda, ciepłe pory roku i przede wszystkim odrobina czasu wolnego od pracy stanowią idealne warunki, aby zorganizować rodzinny piknik. Wypad za miasto, na łąkę, leśną polanę czy do pobliskiego parku to wspaniała okazja na zacieśnianie więzi rodzinnych, budowanie pozytywnej relacji z dziećmi oraz spędzenie czasu w ciekawy i inspirujący sposób. Aktywność fizyczna podczas pikniku ma również olbrzymi wpływ na wychowanie dziecka, na jego zdolność przestrzegania zasad i praw panujących w przyrodzie.
Udając się na wycieczkę za miasto na rodzinny piknik, należy oczywiście pamiętać o niezbędnych akcesoriach (apteczce, kosmetyczce, dodatkowych ubraniach, nosidełku, wózku, prowiancie, kocach itp.) oraz bezpieczeństwie (np. oddaleniu do ruchliwych ulic, od miejsc potencjalnie niebezpiecznych itd.). Wybierając się na wyprawę z dzieckiem, warto oprócz tego wszystkiego zaplanować odpowiednio czas tak, aby maluch się nie znudził samym siedzeniem na kocu. Dobrze jest również zaplanować miejsce na popołudniową drzemkę, ponieważ małe dzieci potrzebują odpoczynku w ciągu dnia. Jeśli zabrany jest wózek, warto spakować do niego siatkę przeciw owadom. Ewentualnie można się zaopatrzyć w specjalny namiocik-łóżeczko, które jest lekkie, a także łatwo i szybko się rozkłada, a co najważniejsze — ochroni malucha przed promieniami słonecznymi i owadami.
Prosta i rozwijająca kreatywność zabawa oparta na skojarzeniach. Pozwala w łatwy sposób tworzyć pomysły przydatne do twórczego myślenia (kojarzenie, spostrzegawczość i fantazjowanie) oraz pisania (ćwiczenie motoryki małej). Umysł ludzki ma bowiem naturalną tendencję do tworzenia nowych wzorców, co widoczne jest najsilniej w wieku dziecięcym. Warto tę umiejętność ćwiczyć, utrwalać oraz rozwijać, wykorzystując w zabawie.
W Konstelacje można bawić się samemu z maluchem lub po zapoznaniu starszych dzieci z regułami pozwolić im działać w większej grupie.
Zabawa sensoryczna rozbudzająca kreatywność dziecka, pozwalająca mu poznać świat, „dotknąć go” i tworzyć. Tym samym wpływająca na rozwój sensomotoryczny. Jednocześnie rozwijana jest mowa dziecka, dzięki opowiadaniom snutym przez bawiącego się z nim rodzica. W zaawansowanych wariantach maluch ma możliwość urzeczywistniania swoich dziecięcych marzeń.
Wiek: od 2 lat
Materiały: żółty barwnik spożywczy/farba do malowania palcami, duży arkusz papieru
Umysł to nie dzban, który należy wypełnić,
Ale ognisko, które wypada zapalić.
Plutarch
Kreatywność we współczesnym świecie jest właściwością bardzo pożądaną. W dzieciństwie twórcza fantazja, dynamizm odkrywcy oraz pomysłowość stoją na najwyższym poziomie i są cechą typową dla każdego człowieka. Co się dzieje potem? Czemu u jednych zalety twórczego umysłu nie zanikają, a u innych naturalna i pełna pasji pomysłowość wygasa?
Dzieci dorastając, nabywają nowe umiejętności, poznają reguły i dostosowują się do wymagań środowiska, w jakim przychodzi im żyć. To, jaki poziom kreatywności zachowa się na późniejsze etapy życia, zależy w dużym stopniu od tego, czy dziecięca twórczość, pomysłowość oraz fantazja były odpowiednio stymulowane, wzmacniane i pielęgnowane przez najbliższe otoczenie.
Podczas malowania dziecko silnie się koncentruje, wszystkie myśli i ruchy skupia na ukończeniu swojego dzieła. W danym momencie nie liczy się dla niego nic innego. Dzięki temu na zwykłej kartce papieru powstają powoli obce, fantastyczne światy, wymarzone przedmioty i przygody. Obserwując dziecko podczas pracy nad obrazkiem, widzimy, ile zapału ono w to wkłada, jak stara się połączyć wytwory swojej wyobraźni z rzeczywistością. Należy jednak uważać, aby nie zadusić tego kreatywnego płomienia. Łatwo to uczynić zbytnim lub wymuszonym zachwytem, nachalnymi pytaniami o szczegóły, ignorancją. Dzieło małego artysty trzeba docenić, czasem wyszukując punktu zaczepienia, np. „Twój obrazek bardzo mi się podoba, ponieważ użyłeś ładnych kolorów…” albo „Takie domu jeszcze nigdy nie widziałam, to bardzo ciekawy pomysł…”. Pochwała powinna być szczera i z umiarem, aby nasz domowy artysta nie poczuł się potraktowany niepoważnie.
Czytaj więcej o Malowanie – fantastyczna podróż w głąb siebie …
Zabawy, a później także gry, od pierwszych dni mają ogromny wpływ na rozwój małego człowieka i przystosowanie go do późniejszego życia. Przedstawiciele wielu nauk (psychologii, pedagogiki, socjologii, etnografii i historii kultury) podkreślają ponadto społeczne źródła oraz humanistyczne wartości zabawy. Przede wszystkim ta forma aktywności człowieka, związana najsilniej z okresem dzieciństwa, ale nie zanikająca w pełni w późniejszym wieku, silnie kształtuje osobowość, uczy dzielić się z innymi, dawać, brać, współpracować i pomaga odnaleźć własne miejsce w grupie.
Społeczny charakter życia ludzkiego związany jest z koniecznością przestrzegania określonych reguł, umiejętnością zachowania się i postępowania. Dziecko musi to opanować odpowiednio wcześnie i we właściwy sposób, jeśli ma prawidłowo funkcjonować w społeczeństwie. To właśnie w czasie wspólnych zabaw i wszelakich gier w przystępny i przyjemny sposób mały człowiek opanowuje podstawowe zasady obowiązujące podczas obcowania z rówieśnikami i osobami dorosłymi. Przydatne mogą się okazać również planszówki dla dzieci.
Najważniejszą wartością zabawy jest zatem to, że stanowi ona działanie silnie wpływające na rozwój na wielu płaszczyznach, przy czym wykonywane jest dla własnej przyjemności z udziałem wyobraźni i twórczych emocji.
Przez wielu postrzegane są jako relikt przeszłości, czasów, kiedy nie było telewizji ogólnie dostępnej bądź jej oferta prezentowała się nader ubogo, nie było też komputerów i mnogości gier przed ekranem w pięknej oprawie graficznej, nie było konsoli, nie było tabletów oraz smartfonów „usprawniających” motorykę małą (palce) dziecka i jego wiedzę technologiczną. Może dlatego zostały zapomniane, bo mało kto obecnie wierzy, że takie czasy kiedyś były? A chodzi o stare, poczciwe gry planszowe, które zapowiedział już tytuł, a które odradzają się z wielkim szumem i mnogością tematów oraz propozycji. I nie są to tylko gry planszowe dla dzieci.
Planszówki zdecydowanie wracają do łask i na nowo podbijają serca coraz szerszych kręgów graczy. Nie pokonał ich telewizor, nie pokonał komputer, nie pokonał Internet.