nauka przez zabawę
Pojawienie się maluszka na świecie to nie tylko wielka radość, ale i niewiadoma. Ten nowy mały człowiek posiada już swoją osobowość oraz cechy, które wyróżniają go spośród innych. W wielu kwestiach potrafi też zaskoczyć swoich rodziców i to niezależnie, czy jest to ich pierwsze, czy kolejne dziecko. Warto wiedzieć, jakie fakty z rozwoju noworodka są […]
Istnieją różne typy pamięci, klasyfikowane zależnie od potrzeb. Pamięć jest bardzo potrzebna do zdobywania wiedzy o świecie, życiu, o codziennym funkcjonowaniu, ale także sam proces nauki wpływa na pamięć i koncentrację. Bardzo często działania edukacyjne można oprzeć na stymulowaniu oraz wspieraniu funkcji pamięciowych w oparciu o ich podział na półkule mózgowe — czyli pamięci sekwencyjnej i symultanicznej. Warto przy tym wiedzieć, za co konkretnie te dwa rodzaje pamięci są odpowiedzialne, gdyż z punktu widzenia rozwoju dziecka odgrywają one największą rolę.
Często rodzice toczą walki z maleństwem, które nie chce zasnąć, uspokoić się, wyciszyć. Staramy się je przytulać, bujać, stajemy się coraz bardziej nerwowi i martwimy się, że coś jest nie tak. Owszem, zdarzają się uciążliwe kolki lub wieczorne rozdrażnienie maluszka może być spowodowane infekcją. Zdecydowana większość przypadków to jednak niezrozumienie potrzeb własnych i dziecka. Niemowlęta nie potrafią powiedzieć, że są śpiące (młodsze dzieci z kolei się nie przyznają), często też nie rozumieją, co się dzieje z ich organizmem, a to wzbudza w nich frustrację i stres. Dlatego od początku tak wielka odpowiedzialność spoczywa na rodzicach i dobrze jest wiedzieć, jakie są najczęstsze oznaki senności niemowląt.
Jeśli nauczymy się odczytywać pierwsze sygnały senności, wypracujemy z dzieckiem rytuał usypiania i uspokoimy tym jego system nerwowy oraz układ hormonalny, ucząc maluszka, że sen i związana z nim separacja nie są niczym strasznym, to na dalszym etapie będzie dużo łatwiej przetłumaczyć 2-, 3- czy 5-latkowi, że pora spać. Bardzo ważne jest, aby to rodzic poznał zegar biologiczny swojego dziecka i regulował go od pierwszych chwil życia maluszka. Przeciąganie pewnych momentów w nieskończoność lub oczekiwanie, że malutkie dziecko zacznie po prostu zasypiać nie są dobrym rozwiązaniem i w oczywisty sposób prowadzą do stresujących sytuacji dla obu stron.
U niemowląt istnieją wyraźne oznaki senności, przypisane do 4 głównych etapów ich rozwoju.
Pamięć jest jedną z najważniejszych zdolności w rozwoju i funkcjonowaniu człowieka. To ona gromadzi i przechowuje informacje uzyskiwane w wyniku odbierania wrażeń zmysłowych, spostrzegania i myślenia. Dzięki temu mogą one być wykorzystywane w późniejszym działaniu. Działanie pamięci opiera się zatem na trzech procesach zapamiętywaniu, przechowywaniu i przypominaniu. Ponadto istnieją jeszcze różne sposoby klasyfikacji pamięci.
Dziecko ćwiczy swoją pamięć już w okresie prenatalnym — słyszy i zapamiętuje głosy rodziców, rozpoznaje bicie serca, melodie, dźwięki z otoczenia mamy. Kilkumiesięczny maluch pamięta już twarze najbliższych osób, potrafi je odróżnić od obcych, zapamiętuje swoje ulubione zabawki, którymi się zawsze bawi, obrazy oraz kształty. Pamięć umożliwia również rozróżnianie obserwowanych przedmiotów, osób, a także np. zwierząt od roślin.
Czytaj więcej o Pamięć – niezwykle skomplikowana umiejętność …
Wszystkie informacje o otaczającym nas świecie odbieramy dzięki zmysłom. Docierają one z ciała oraz z otoczenia i są niezwykle ważne podczas budowania wiedzy o sobie (swoim ciele, położeniu poszczególnych jego części) oraz wiedzy o świecie. W skrócie zatem można stwierdzić, że uczymy i rozwijamy się przez zmysły. Receptory zmysłowe rozlokowane są po całym ciele człowieka, a najważniejszym organem zarządzającym nimi jest mózg. Prawidłowa organizacja wrażeń sensorycznych (bodźców) napływających przez receptory nazywa się integracją sensoryczną. Nie zawsze niestety odbiór wrażeń generuje właściwe zachowania, nie zawsze bowiem dochodzi do rozwoju określonych umiejętności w kolejnych stadiach życia. Powoduje to powstawanie trudności w funkcjonowaniu i zachowaniu dziecka. Z problemów w zakresie integracji sensorycznej dzieci nie wyrastają — one „rosną” razem z nimi. Dlatego tak ważna jest wczesna interwencja, odpowiednia stymulacja i świadome wspieranie systemu nerwowego odpowiednio do wieku i etapu życia, aby mógł on prawidłowo odbierać, interpretować i organizować napływające ze zmysłów informacje.
Czytaj więcej o Wspieranie rozwoju systemu nerwowego dziecka …
Dziecko od najwcześniejszych lat żywo interesuje się otaczającym je światem, a szczególnie tym, co najbliższe mu — swoim ciałem i jego możliwościami. Mniej więcej około 3 miesiąca życia niemowlę z ciekawością ogląda swoje rączki i paluszki, z kolei starsze dzieci uważnie powtarzają pewne ruchy, tworząc z nich sekwencje, dzięki czemu ćwiczą precyzję rąk i poszerzają repertuar ich możliwości (motorykę małą). Wszystko to jest niezwykle istotne z punktu widzenia integralnego rozwoju dziecka i późniejszego funkcjonowania w dorosłym życiu.
Niepodważalną zaletą zabaw na palce i rączki jest to, że możemy wykonywać je wszędzie, nie potrzeba bowiem specjalnego miejsca, aby je przeprowadzić. Ponadto dzięki zabawnej formie wierszyków, a także prostej możliwości zilustrowania ich gestem, zarówno dzieciom, jak i dorosłym, dostarczają wiele radości. Stanowią też dobry pretekst do zacieśniania więzi rodzinnych, stwarzając okazję do bliższego kontaktu rodzica z dzieckiem. Podsumowując, zaspakajają podstawowe potrzeby psychiczne i emocjonalne dziecka.
Od dawna wszyscy wiedzą, że czytanie dziecku rozwija jego myślenie i postrzeganie. Każdy czytający rodzic staje przed problemem: co czytać? Gdzie szukać dobrej książki dla dzieci? Kupić czy pożyczać? Jakie książki dla dziecka są najlepsze?
Spróbujmy odpowiedzieć na podstawowe pytanie: jaką książkę wybrać dla jakiego dziecka? Sprawa nie jest prosta, ponieważ zależy od wielu czynników. Liczy się tutaj oczywiście wiek, zainteresowania naszej pociechy oraz to, jak długo jest w stanie skupić się nad tekstem. Czytaj więcej o Poznawanie przez czytanie – jakie książki dla dziecka …
Mężczyzna i kobieta, z racji zachodzących w świecie przemian, funkcjonują dziś w innych warunkach niż chociażby 100 lat temu. Pojawiły się nowe zadania oraz nowe cele, tak w życiu zawodowym, jak i rodzinnym. Role matki i ojca są do siebie co raz bardziej zbliżone. Funkcja mężczyzny w domu, chociaż ewoluuje, to zachowuje jednak swoje podstawowe założenia i znaczenie.
Ojciec, to ktoś obecny na co dzień, ktoś, kogo bliskość bardzo cieszy (?)
I chociaż miłość ojcowska jest inna od miłości matki,
bywa ona dla dziecka nie mniejszym źródłem radości i szczęścia
(Józef Augustyn SJ)
Noworodek przesypia większość dnia, potrafiąc jednak obudzić się o każdej porze na jedzenie lub kiedy odczuwa dyskomfort. Do tej pory wszystko miał zapewnione w brzuchu matki. Teraz znalazł się w innym środowisku. Niezbyt wyraźnie jeszcze widzi, nie zna zasad i nie pojmuje ogromu spraw. Nie można mu się dziwić… Niemowlak nadal nie odróżnia pór dnia, ale spania w nocy może już i musi się nauczyć. Oto podstawy dobrego usypiania niemowlaka.
Rodzicielstwo bliskości jest sztuką, która opiera się na głębokiej więzi emocjonalnej, jaką może być związane dziecko z jego opiekunami. Ta niesamowita więź ma olbrzymi wpływ na jakość życia dziecka.
Prawie każda mama dobrze rozumie jak trudne może być rodzicielstwo/macierzyństwo. Jego cienie dotykają mnóstwo kobiet (na całym globie) funkcjonujących w tej jakże istotnej roli — matki. W chwilach zniechęcenia nasza rodzicielska i wyjątkowa intuicja, instynkty ulegają storpedowaniu przez wszystkowiedzącą postawę. Pojawiają się natarczywe bitwy typu: ‘kto postawi dziś na swoim dziecko czy ja (rodzic)?’, doświadczamy kolejnych rujnujących batalii, które męczą i sprawiają, iż macierzyństwo przypomina katorżniczą pracę. Wszystkowiedząca postawa jest (niestety) podsycana przez osoby, treści stojące sztywno na czele straży chroniącej absolutne prawdy dotyczące procesu wychowawczego. Ta mało elastyczna straż występuje szczególnie często w osobach naszych mam, teściowych, koleżanek (i tego całego najazdu babińca), pojawia się także w mediach oraz wszelkiego rodzaju poradnikach. Czytaj więcej o Rodzicielstwo bliskości – z uczuciem i zrozumiem …
Masaż małego dziecka daje wiele korzyści zarówno rodzicowi, jak i dziecku. Dotyk kochającego opiekuna wyraźnie wzmacnia więź pomiędzy nim a niemowlakiem. Ponadto masaż dziecka sprzyja jego rozwojowi. Warto jednakże znać kilka podstawowych założeń związanych z tą czynnością.
Regularny masaż pozwala rodzicowi odkryć, jak wiele mogą zdziałać jego dłonie — pieszczą maleństwo, uspokajają je, rozweselają, dodają mu pewności, uczą zaufania, a nawet łagodzą ból. Dla malucha taka forma dotyku stanowi ponadto mobilizację sił witalnych po porodzie, dzięki czemu dziecko lepiej radzi sobie z adaptacją w środowisku zewnętrznym. Ma tym samym mniejsze poczucie zagrożenia w otaczającym je świecie.
Każde dziecko przychodzi na świat ze zdolnością wydawania dźwięków, które pomagają mu w komunikacji z dorosłymi. Mowa to nie tylko wyrazy i poprawne konstruowanie zdań, ale także umiejętność rozróżniania i rozumienia komunikatów innych ludzi oraz porozumiewanie się za pomocą mimiki i gestów. Dziecko na początkowym etapie swojego życia powinno szybko pojąć, że dźwięk ma odpowiednią moc sprawczą i wywołuje określoną reakcję otoczenia. Dlatego typowy rozwój mowy dziecka w pierwszym roku życia przebiega w określony sposób.
Czytaj więcej o Rozwój mowy dziecka w pierwszym roku życia …
Kontrolowana stymulacja poprzez masaż ciała przyspiesza rozwój mózgu i układu nerwowego dziecka, poprawia krążenie, usprawnia napięcia mięśniowe, redukuje objawy stresu i drażliwości (pobudza wydzielanie endorfin). Zalecany jest także wcześniakom. Masaż niemowlęcia to wspaniała czynność podtrzymująca zdrowie i stymulująca rozwój malucha.
Bezpośredni kontakt rodzica z ciałem noworodka uczy dziecko wrażliwości na dotyk, rozwijając w nim świadomość siły tego zmysłu. Dzięki regularnym masażom może ono odczuwać większą harmonię ze swoim ciałem również w następnym okresie życia. Dla rodzica jest to z kolei najlepszy moment na poznanie swojego dziecka, jego wrażliwości i reakcji. Masaż niemowlęcia buduje i zacieśnia więzi rodzica z dzieckiem od pierwszych jego chwil na świecie. Czytaj więcej o Masaż niemowlęcia …
Dotykanie delikatnej skórki małego dziecka, poczucie pod palcami ciepła jego ciała i usłyszenie bicia jego serduszka to niezwykle ważne momenty w życiu zarówno maleństwa, jak i jego rodzica. Pozwalają na przekazywanie uczuć, a tym samym nawiązanie bliższego kontaktu z dzieckiem. Znaczenie zmysłu dotyku jest ogromne już od pierwszych chwil po urodzeniu, ale rozwój jego receptorów i odbieranie wrażeń rozpoczynają się już wcześniej.
Czytaj więcej o Zdrowie, stymulacja rozwoju i budowanie więzi – znaczenie zmysłu dotyku …
Zrozumienie niemowlaka bywa z początku trudne i nie od razu rodzice potrafią odczytać wszystkie sygnały, jakie wysyła do nich ich dziecko. Może upłynąć nieco czasu, zanim komunikacja z noworodkiem stanie się skuteczna. Istnieje na szczęście kilka elementów tego swoistego języka, stałych dla każdego malucha. Warto je poznać, aby od pierwszych chwil wiedzieć, co pragnie zakomunikować nasza pociecha.
Noworodek w dwojaki sposób może zawiadamiać otoczenie o swych potrzebach, problemach i radościach: płacząc lub wykonując charakterystyczne gesty oraz miny. Dzieci bowiem rodzą się z pakietem umiejętności pozwalającym okazywać większość emocji. Jest im to potrzebne, aby wywołać odpowiednią reakcję dorosłych, od których są zależne. Dalszej komunikacji maluchy uczą się już od rodziców w kolejnych etapach rozwoju.
Czytaj więcej o Miny niemowlaka, czyli pierwszy kontakt z dzieckiem …
Jak przeważnie wygląda zabawa z niemowlęciem?
Zabawa z niemowlęciem, jak kopanie w ruchome lub gumowe bryły, może nie wyglądać dobrze, ale prawie każda aktywność jest przyjemnością i bywa niezbędna dla rozwoju dziecka. Nawet na tak wczesnym etapie rozwoju dzieci wykorzystują zabawę do nauki. Kiedy dziecko się bawi, jego mózg pracuje, przetwarzając napływające informacje w treściwe wzorce, a dziecko zyskuje kontrolę nad sobą i środowiskiem. Zabawa z niemowlęciem może nieść korzyści zarówno dla dziecka, jak i rodzica.
Miej zabawę z każdej okazji, jaką dostajesz!
Zabawa powinna wypełnić większość czasu twojego dziecka, poza snem i karmieniem. A ulubiona w tak wczesnym wieku zabawka maluszka to ty. Nie musisz się szczególnie wysilać: dobrze znana „zabawa w chowanego” na przykład uczy trwałości obiektu, to znaczy, że gdy czegoś nie widać, to i tak wciąż jeszcze istnieje. Zabawa z niemowlęciem w „Kosi, kosi łapki” wspiera z kolei koordynację wzrokowo-ruchową maluszka.
Nie jest rzadkością, że rodzice małych dzieci martwią się o rozwój dziecka na różnych etapach. Jako rodzic chcemy, aby nasze dzieci odpowiednio rozwijały się i bardzo często porównujemy naszego malucha do innych dzieci. Nie wystarczą nam zapewnienia przyjaciół czy rodziny, że wszystko jest w porządku. Ale kiedy rodzic faktycznie powinien być zaniepokojony, jeśli chodzi o rozwój mowy swojego dziecka?
Pierwszą rzeczą, jaką rodzic powinien wiedzieć, to jest fakt, że zakres „typowego” rozwoju jest szeroki, pomiędzy 12-24 miesiącem życia. Podczas gdy jedno 18-miesięczne dziecko potrafi mówić krótkimi zdaniami, drugie może posługiwać się tylko kilkoma słowami. Mimo tego oba maluchy mieszczą się w średnim zakresie rozwoju. Ważne jest umiejętne porównywanie swojego dziecka do innych. Istnieją pewne „czerwone światełka”, które wskazują, że najwyższy czas, by zwrócić uwagę na problem w zakresie rozwoju społecznego, mowy i języka…
Czytaj więcej o Kiedy powinniśmy się niepokoić o rozwój mowy naszego dziecka? …
Komunikacja rozpoczyna się już w momencie narodzin dziecka. Gdy przytulasz swoje dziecko, ono wie, że przekazujesz mu informacje: „Kocham Cię. Daje ci bezpieczeństwo i ciepło”. Proces uczenia się języka rozpoczyna się podczas zdrowych relacji we wczesnym niemowlęctwie. Dziecko i rodzic tworzą między sobą specjalne połączenia poprzez ich unikalny sposób komunikowania. Eksperci twierdzą, że rodzic sprawia wówczas, że dziecko czuje się bezpieczne a także wpływa na początki jego nauki i rozwoju. Jest wiele narzędzi do rozpoczęcia rozmów… za pomocą słów, dźwięków, dotyku, mimiki, uścisku, głaskania. Wystarczy dobrze się bawić z dzieckiem, a na pewno zostanie to odkryte.
W pierwszych tygodniach i miesiącach życia dziecka, ty i twoje dziecko będziecie dokonywać wielu odkryć, jak tworzyć między wami więzi. Twoja twarz i twój głos przyniesie w odpowiedzi uśmiech dziecka. Twoje dziecko będzie kopać i machać rączkami, aby pokazać, że jest podekscytowane, gdy cię widzi. Będzie patrzyć w twoje oczy, słuchać twojego głosu i uważnie obserwować, jak twoja mimika twarzy się zmienia. Te przyjemne interakcje społeczne są pierwszym krokiem w drodze komunikacji między dzieckiem a rodzicem.
Czytaj więcej o Pierwsze kroki w komunikacji z dzieckiem niedosłyszącym …
Rodzice pełnią ważną rolę, kiedy pada wybór zabawki dla niemowląt. Należy być świadomym potrzeb swojego dziecka i jego umiejętności. Nie wszystkim dzieciom sprawia radość ten sam rodzaj zabawy.
Dziecko poznaje swoje otoczenie za pomocą wszystkich pięciu zmysłów (wzrok, słuch, smak, zapach i dotyk). Dziecko w tym wieku uczy się również przyczyny i skutku. Zabawki odpowiednie dla tej grupy wiekowej obejmują:
– bezpieczne lusterka;
– grzechotki;
– zabawki do układania jedno na drugie;
– proste zabawki z wyskakującymi elementami;
– książki z obrazkami;
– zabawki muzyczne;
– zabawki do wciskania;
– dziecięce huśtawki;
– gryzaki i zabawki do gryzienia.
Katarzyna Nowogórska, ekspert z firmy Helen Doron Early English przekonuje, że rozpoczęcie nauki języków obcych we wczesnym dzieciństwie sprawia, że maluch opanuje wszystkie nowe umiejętności bez większych trudności i w sposób całkowicie naturalny. Warto zaznaczyć, że do 6. roku życia mózg dziecka rozwija się w zawrotnym tempie — okres ten jest więc najlepszym do przyswajania wiedzy. Jednak to, czy nauka przyniesie zadowalające efekty zależy od sposobu, w jaki prowadzone są zajęcia.
W dobie intensywnego rozwoju mediów, jak: telewizja, prasa czy Internet, książka wydaje się czymś bardzo nieatrakcyjnym. Nie trzeba się jednak wcale natrudzić, aby po nią sięgnąć. Mamy do dyspozycji biblioteki, księgarnie, a to nie zajmuje dużo czasu. Trzeba zdać sobie sprawę z tego, że głośne czytanie jest proste i dzieci je uwielbiają!
Nie potrzeba specjalnych nakładów finansowych, by czytać dzieciom. Każdy może to robić. Nie trzeba także mieć żadnych tytułów naukowych, by czytać dzieciom. Bliski kontakt rodzica z dzieckiem w czasie spędzenia tych paru minut przy czytaniu jest bezcenny. Dziecko czuje się kochane, bezpieczne, pożytecznie spędza czas z mamą, tatą i co najważniejsze — czuje się ważne. Trzymane jest w ramionach, siedzi na kolanach czy na dywanie z rodzicem, który całą swoją uwagę skupia właśnie na nim. Wysila się, stymuluje odpowiednio głos, robi dziwne miny, by było zadowolone. To tez jest bardzo ważny element bliskiego kontaktu z dzieckiem.
Czytaj więcej o Dzieci uwielbiają, gdy rodzice im czytają! …
Pamiętajmy, że przeglądając książeczki dziecko, poznaje nowe słowa i utrwala te znane. Czytając dziecku, uczymy je ważnych umiejętności, jakimi są słuchanie, rozpoznawanie przedmiotów na obrazkach, postaci czy zwierząt. Badania dowodzą, że dziecko w wieku 12-18 miesięcy, mające kontakt z książeczkami, w przyszłości lepiej opanowuje naukę czytania i pisania. W tym okresie najważniejsze jest, by czas z książką był dla malucha przyjemnością. Dzięki odpowiedniemu podejściu można nauczyć małe dziecko miłości do książek, a naprawdę warto.
Czytaj więcej o Jak nauczyć małe dziecko miłości do książek? …
Rozwój mowy dziecka warunkują różne czynniki.