USG jest obecnie jednym z najczęściej wykonywanych badań diagnostycznych w ciąży. Bywa, że dziecko w brzuchu mamy jest „podglądane” przy niemal każdej wizycie u ginekologa. Celem badania USG w ciąży jest wstępna ocena wszystkich narządów płodu, ocena ryzyka wystąpienia u dziecka najczęstszych chorób będących skutkiem wad chromosomalnych (zespoły Downa, Edwardsa i Pataua) oraz ocena wieku ciążowego.
Ogólnie zaleca się wykonanie jednego badania w I trymestrze ciąży oraz jednego badania w II lub III trymestrze ciąży. Jest to absolutne minimum. W Polsce standard ultrasonograficznego badania położniczego, opracowany przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne, obejmuje trzy badania USG przesiewowe w ciąży wykonywane w: 11-14 tygodniu ciąży, 20 tygodniu ciąży (+/- 2 tygodnie ) oraz 30 tygodniu ciąży (+/- 2 tygodnie). Przy czym wiadomo, że im większa grupa ryzyka wad wrodzonych lub powikłań w ciąży, tym częstotliwość badań powinna być większa. Czasem konieczne jest wykonanie dodatkowego badania, aby uzyskać odpowiedź na konkretne pytanie, np. co do oceny aktywności serca płodu w sytuacji krwawienia u matki.
Jak interpretować wyniki USG?
Podstawowe skróty w opisie badania:
AC – obwód brzucha dziecka
AFI – wskaźnik płynu owodniowego
ASP – akcja serca płodu
BPD – wymiar dwuciemieniowy główki, czyli szerokość główki od ciemienia do ciemienia
OFD – wymiar potyliczno-czołowy
HC – obwód główki
AUA – średni wiek ciąży wg USG
GA – wiek ciążowy według ostatniej miesiączki
CER – wymiar poprzeczny móżdżku (lub TCD)
CRL – długość ciemieniowo-siedzeniowa, czyli od czubka głowy do końca tułowia dziecka (do kości ogonowej)
EDD – przybliżona data porodu (lub TP)
EFW – przybliżona waga dziecka
FHR – bicie serca dziecka mierzone w uderzeniach na minutę
FL – długość kości udowej
GS – średnica pęcherzyka ciążowego
HL – długość kości ramiennej
LMP – data ostatniej miesiączki
LV – szerokość komory bocznej mózgu
NT – przezierność karkowa
Skróty występujące rzadko:
APAD – przednio-tylny wymiar brzucha
APTD – przednio-tylny wymiar klatki piersiowej
IOD – odległość międzygałkowa wewnętrzna
OOD – odległość międzygałkowa zewnętrzna
TAD – wymiar poprzeczny brzucha
TIB – długość kości piszczelowej
TTD – poprzeczny wymiar klatki piersiowej
ULNA – długość kości łokciowej
Skróty w USG dopplerowskim:
MCA – tętnica środkowa mózgu
PI – wskaźnik pulsacji naczyniowej
RI – wskaźnik oporności naczyniowej
S/D – stosunek skurczowo/rozkurczowy
UA – tętnica pępowinowa
Nie wszystkie parametry można zmierzyć podczas każdego badania USG, to uzaleznione jest od wieku ciąży. Pomiarów dokonuje się w ściśle określonym czasie, dla przykładu: przezierność karkową (NT) ocenia się tylko dzięki USG wykonywanym między 11. a 14. tygodniem ciąży.
Co jest przede wszystkim oceniane?
- wiek ciąży — z dokładnością do 7⁄10 dni; jest to istotne, gdy miesiączki bywają nieregularne;
- budowa zewnętrzna i anatomiczna płodu – przede wszystkim oglądane są: głowa, tułów, kończyny dolne i górne; mierzona jest długość ciemieniowo-siedzeniowa (CRL), czyli od czubka głowy do pośladków; oceniane są narządy wewnętrzne: mózg, żołądek, pęcherz moczowy, kręgosłup oraz serce (budowa, lokalizacja, częstość bicia — FHR);
- przezierność fałdu karkowego (NT) — parametr mogący świadczyć o zwiększonym ryzyku najczęstszych aberracji chromosomowych.
Czasami oceniane są:
- obecność kości nosowej (NB) — jej brak jest charakterystyczny dla dzieci z zespołem Downa;
- przepływ krwi w przewodzie żylnym (DV) — naczynie to występuje tylko w życiu płodowym, łączy żyłę pępowinową z żyłą prowadzącą krew do serca; nieprawidłowy przepływ jest charakterystyczny dla dzieci z wadami serca i zespołami genetycznymi (Downa, Edwardsa i Pataua).
Wyniki badania USG w ciąży określają tylko statystyczne prawdopodobieństwo wystąpienia wspomnianych chorób na podstawie wieku matki. Choć istnieją normy dla każdego tygodnia ciąży, nie warto zbytnio przywiązywać się do milimetrów czy centymetrów znajdujących się na wyniku badania USG ciąży. Jeśli lekarz nie stwierdzi nieprawidłowości, nie ma powodu do obaw. Niewielkie odchylenia w pomiarach są w normie i potwierdzają, że każde dziecko rośnie w swoim tempie.
