Świat Mojego Dziecka

Bardzo często trafnym jest spostrzeżenie: Słyszeć niekoniecznie znaczy słuchać. Uwaga słuchowa warunkuje prawidłowe nabywanie informacji, dekodowanie (rozszyfrowanie) jej oraz udzielenie odpowiedzi. Dlatego jest tak ważną umiejętnością na dalszym etapie edukacji dziecka, jak i w całym życiu. Nie jest czymś, co funkcjonuje wyłącznie w wieku wczesnoszkolnym. Stanowi istotny czynnik w poznawaniu i rozumieniu otaczającej nas rzeczywistości zawsze. Doskonalić ją należy jednak znacznie wcześniej, a właściwie od narodzin maluszka. Pierwszym etapem są zabawy typu opowiadanki lub kąpiel słowna (nie zastąpi tego odsłuchiwanie nagrań czy oglądanie bajek edukacyjnych). Okres wczesnoszkolny stanowi z kolei istotny czas, jeśli chodzi o kodowanie informacji. Aby umiejętnie dziecko mogło to wykonać, musi posiadać bardzo dobrze wykształcone centralne przetwarzanie słuchowe. Warto wykorzystać do tego czy to w domu, czy to w przedszkolu różne zabawy kształtujące uwagę słuchową. Warto pamiętać, że zaburzenia percepcji słuchowej u dzieci w wieku szkolnym mogą być symptomatyczne dla dysleksji typu słuchowego.

Poniżej przedstawiono zaledwie 4 zabawy kształtujące uwagę słuchową oparte na rozumieniu mowy. Odpowiednie są dla dzieci od 1 roku życia do rozpoczęcia nauki szkolnej. W najbliższym czasie pojawi się ich więcej. Czekamy też na propozycje czytelników — chętnie je opublikujemy w kolejnym artykule.

Przebieranki-zgadywanki

Podczas tej zabawy dziecko uczy się uważnego słuchania oraz poznaje nowe nazwy i określenia, uczy się używania bogatego słownictwa. Używanie przedmiotów w niekonwencjonalny sposób rozwija ponadto pomysłowość i wpływa na otwartość malucha.

 Wiek: od 1 r.ż.

Przygotuj kilka różnych przedmiotów, które będą mogły posłużyć jako nakrycie głowy, np.: koszyki, kapelusze, czapki, garnki, chusty, kocyki. Poproś dziecko, by nałożyło na głowę to, co opisujesz. Na początku podawaj tylko nazwę przedmiotu, czyli „Nałóż na głowę garnek. Załóż na głowę chustę”, następnie wypowiadaj krótkie opisy „Załóż na głowę czerwony kocyk. Załóż na głowę tekturowe pudełko”.

Stopniowo wzbogacaj swoje opisy: „Okryj głowę dużą, wełnianą, niebieską chustą w żółte kwiatki”. W opisach warto uwzględniać rodzaje faktur (gładka, miękka, puszysta), wzory (w kratę, paski, kwiatki), wielkość ubrania (za duża, za mała, w sam raz).

Gdy dziecko będzie doskonale sobie radzić z każdym poleceniem, pobawcie się w zgadywankę, np.: „Nałóż na głowę coś, w czym gotuje się zupę”.

Posłuchaj i pokaż

Zabawy kształtujące uwagę słuchową mogą opierać się także na różnorakich obrazkach. Do tej zabawy odpowiednie będą pojedyncze obrazki przedmiotów (nawet z prostej dziecięcej układanki czy gry typu memory). Powinny się na nich znajdować przedmioty użytku codziennego lub zwierzątka, owoce itp. Coś, co może stanowić element jednozdaniowego opowiadania rodzica.

Wiek: od 3 r.ż.

Zabawę rozpoczynamy od ułożenia obrazków przed dzieckiem. Następnie polecamy dziecku, aby zamknęło oczy. Wypowiadamy zdanie łączące w swej fabule kilka z obrazków na stole, np. „Lew ścigał się po zoo z panterą” albo „Karolek na śniadanie zjadł kanapkę z talerzyka w kwiatki”. Zadaniem dziecka jest po otwarciu oczu wskazać obrazki, które pasują do zdania — 1. lew, zoo, pantera; 2. chłopiec, kanapka, talerz, kwiatki.

Pozwólmy też podczas zabawy przetestować dziecku nas — na trening koncentracji słuchowej nigdy nie jest za późno. Poza tym damy dziecku szansę na ekspresję twórczą i potrenujemy układanie zdań.

Uważne słuchanie i rozumienie mowy w trudnych warunkach

Zabawa polega na utrudnieniu odbioru mowy, przez co wyostrza się koncentracja na dźwiękach, które należy usłyszeć. Umiejętność niezwykle przydatna w obecnych czasach szumów i głośnych dźwięków.

Wiek: od 3 r.ż.

Rodzić wypowiada słowa lub krótkie zdania przy dźwiękach zakłócających: przy otwartym oknie z odgłosami otoczenia, przy muzyce, przy nagranej rozmowie, w absolutnej ciszy. W trakcie zabawy dziecko zamyka oczy, słucha i powtarza to, co zostało powiedziane. Możemy spytać malucha, w jakiej sytuacji rozumienie słów było najłatwiejsze.

Podobną zabawą jest „Głuchy telefon”, w który można się bawić, gdy jest więcej osób. Jako utrudnienie wprowadzając otwarte okno z głosami ulicy, muzykę itp.

Zabawa lalką, misiem lub autkiem

Takie jak ta zabawy kształtujące uwagę słuchową dzieci opierają się na trudnej czynności — jednoczesnym słuchaniu i wykonywaniu czynności. Włączenie do zabawy lalki lub misia to dobry sposób do zachęcenia malucha do „ćwiczeń”.

Wiek: od 1,5 r.ż.

Na początek daj dziecku jego ulubioną zabawkę i poproś, żeby pokazywało odpowiednio na lalce lub misiu ich cześć ciała, a na autku części, z których się składa. Pytamy o to, gdzie lalka ma głowę, gdzie miś ma łapkę albo gdzie autko ma koła (podwozie 😉 ). Pierwszy etap zabawy to dobry moment na powiększenie słownika dziecka.

Następnie zachęcamy maluszka, aby wykonywały czynności, o które poprosimy. Mówi w tym celu:

• • Uczesz lalce włosy.

• • Połaskocz misia po brzuszku.

• • Umyj autko.

• • Umyj lalce ząbki.

• • Podaj misiowi rączkę.

• Zatankuj samochodzik.

itp.

Bawiąc się w ten sposób, nie tylko doskonalimy umiejętność słuchania przez dziecko oraz poszerzamy zakres jego słownictwa, ale ćwiczymy także konkretne zachowania/czynności.