Świat Mojego Dziecka

Zanim dziecko zacznie malować, tworząc obrazki przypominające rzeczywistość, musi przejść przez okres bazgrot i głowonogów. Twórczość plastyczna dziecka obok mówienia stanowi ważny etap w rozwoju malucha.

Już niemowlaki potrafią mazać po kartkach i bardzo lubią taką formę aktywności. Na do końca jednak rozumieją, że ruch kredką po papierze zostawia kolor i kreskę, ponieważ nie widzą związku przyczynowo-skutkowego „kredka-kreska”. Mniej więcej od 2 do 4 roku życia twórczość plastyczna dziecka znajduje się na poziomie bazgrot, a maluch dopiero uczy się kontrolować wzrokiem ruch ręki, tak aby zamknąć linię i uzyskać coś podobnego do koła. Dokonanie tego stanowi punkt wyjścia w rysowaniu człowieka i jest to doniosły moment w rozwoju umysłowym. Z chwilą, gdy dziecko potrafi zamknąć linię, pragnie narysować to, co najważniejsze — człowieka. Zaczyna oczywiście od głowy i w narysowaną pętlę usiłuje wstawić oczy, nos, usta. Jest to trudne, bo wymaga precyzji, a dziecięce oczy dość słabo kontrolują jeszcze ruchy rąk. Dlatego elementy twarzy rysowanego człowieka nie mieszczą się w pętli, ale dziecku to nie przeszkadza.

Równie ważne jest dla malucha narysowanie rąk i nóg. Stara się więc dorysować kreski do wcześniej narysowanej pętli — i głowonóg jest gotowy.

W okresie między 5 a 6 rokiem życia dziecko udoskonala opanowane schematy, podpatruje też rozwiązania plastyczne innych dzieci, rodzeństwa, rodziców lub nauczyciela i tworzy głowotułowia. Sylwetka człowieka tworzona przez 6-latka, zbliżona jest w konstrukcji i proporcjach do naturalnej. Starszy przedszkolak śmiało operuje konturem, plamą barwną, dąży do zamierzonego myślowo efektu. Bardzo wyraźny na tym etapie jest element zaangażowania emocjonalnego w rysunek. Kompozycja staje się celowa, zagęszczona lub nie, pojawiają się elementy przestrzenne i topograficzne. Dzieci zamieszczają szczegóły, co świadczy o spostrzegawczości tego wieku.

Wspieranie dziecka w zakresie wypowiadania się w rysunku — od bazgrot do głowonoga

Istnieją trzy powody, dla których warto świadomie uczestniczyć w okresie bazgrot dziecka i przejściu od nich do głowonogów i głowotułowi. Chodzi o to, aby ułatwić maluchowi wypowiadanie się w rysunku, pomagać rozwijać zdolność do dłuższego skupienia uwagi oraz wspierać gospodarowanie zasobami poznawczymi dziecka, ze szczególnym uwzględnieniem koordynacji wzrokowo-ruchowej.

Działania wspierające twórczość plastyczną dziecka

• Rysunki pod dyktando. (…) Dorosły zwraca się do dziecka: Narysuję ciebie. Opowiadaj, jaki jesteś, a ja będę rysował… Dziecko pokazuje włosy, nos, oczy, uszy i nazywa je. Dorosły rysuje „pod dyktando”. Powstają dwa wizerunki w pierwszym dziecko tworzy go słowami, w drugim dorosły rysuje kredkami. Ważne, żeby rysunek dorosłego był trochę „lepszy” niż głowonóg narysowany przez dziecko. (…) Następuje zamiana ról — dziecko rysuje, a dorosły opowiada, jak wygląda. (…) Rysunków pod dyktando ma być dużo. Najlepiej, gdy maluchy rysują każdego dnia. W miarę ćwiczenia portrety będą coraz lepsze.
• Rysujemy mamę i tatę: dorysuj to, czego brakuje. (…) dzieciom trudno zamknąć linię. Chcąc narysować człowieka, zaczynają od głowy. Gdy nie radzą sobie z zamknięciem pętli, zmieniają decyzję i rysują np. trawę. Warto trochę pomóc maluchowi, aby potrafił zrealizować swój pierwotny zamysł. (…) Dorosły ryzuje koło i stwierdza: Głowa już jest. Rysujemy tatę… — dziecko dokańcza portret taty.
• Sam narysuję mamę, tatę, babcię i dziadka. Kiedy dziecko zamknie już pętlę, z zapałem chce rysować najbliższe osoby. Nie trzeba do tego zachęcać malucha. (…) Będzie rysował sam, spontanicznie. Żeby każdy następny rysunek był bogatszy, dorosły przypomina o szczegółach.

Polecamy także:

Zabawy plastyczne — rola w rozwoju dziecka
Propozycje zabaw plastycznych

W artykule wykorzystano fragmenty rozdziału Wspomaganie dzieci w zakresie wypowiadania się w rysunku: bazgroty, głowonogi i pierwsze portrety ważnych osób (s. 294, 299) z książki Dwulatki i trzylatki w przedszkolu i w domu. Jak świadomie je wychowywać i uczyć, W. Gruszczyk-Kolczyńskiej i E. Zielińskiej, wydanej przez Centrum Edukacji Bliżej Przedszkola w Krakowie w 2012 r.