Jedną z tradycyjnych metod nauki czytania i pisania jest metoda fonetyczna, opierająca się na głoskowaniu i zamienianiu liter w głoski (analizie i syntezie głoskowej). Głoskowanie w tym wypadku często przeplata się z sylabizowaniem. Dziecko ma zatem za zadanie złożyć wyraz z poszczególnych, pojedynczych głosek. Proces ten jest niezwykle trudny i skomplikowany dla umysłu dziecka. Nie wszystkie przedszkolaki są w stanie prawidłowo i świadomie to wykonać. Wspólne zabawy i proste ćwiczenia dające radość i frajdę mogą znacznie pomóc w głoskowaniu.
1. Zabawa „Dokończ słowo”
Rodzic mówi sylabę, a dziecko ma dołożyć inną sylabę tak, by powstało słowo.
2. Zabawa „Co to za słowo?”
Rodzic wypowiada słowa z podziałem na głoski. Dziecko dokonuje ich syntezy i podaje całe słowo.
3. Zabawa „Podziel na sylaby”
Rodzic wskazuje przedmiot, a dziecko dzieli nazwę na sylaby, dodając do każdej prosty ruch (klaskanie, tupanie, podskakiwanie…).
4. Ćwiczenia słuchowe „Układamy słowa na daną głoskę”
Rodzic wymienia słowo, prosi aby dziecko ułożyło słowo rozpoczynające się jego drugą głoską (np. nora — dziecko układa słowo na O).
5. Zabawa „Pomieszane sylaby”
Rodzic podaje słowa, w których są poprzestawiane sylaby. Dzieci podają ich prawidłowe brzmienie, a następnie zadają zagadkę mamie lub tacie (np. mek – do =domek; dy-lo = lody; ko-mle = mleko).
6. Sztafeta sylabowa
Zadaniem zawodników jest utworzyć na przemian wyrazy rozpoczynające się od tej samej sylaby — mama, makaron, marzenia, makrela itp. lub kończących się tą samą sylabą np. piżama, rama, mama, tama itp. Odpada ten, komu pierwszemu skończą się pomysły.
7. Łańcuch sylabowy
Zabawę rozpoczyna się, wypowiadając dwusylabowy wyraz. Powtarza się do i dzieli go na sylaby. Druga sylaba staje się początkiem nowego wyrazu, który musi podać kolejna osoba grająca, np: wa – ta (wata), ta – ma (tama), ma – ki (maki), ki – je (kije), je – my (jemy), my – dło (mydło) tak aż do wyczerpania pomysłów.
8. Z podskokami
Podajemy dziecku wyraz, a jego zadaniem jest podzielić go na sylaby, ale po wymówieniu każdej z nich musi podskoczyć np. balony- ba(podskok) – lo (podskok) – ny(podskok).
9. Zabawa językowa „Bardzo długie zdania”
Rodzic wypowiada proste zdanie składające się z dwóch wyrazów. Zadaniem dziecka jest kolejne dodawanie jednego słowa, tak by powstało bardzo długie, a jednocześnie logicznie brzmiące zdanie.
Np.
Bałwanek stoi…
Bałwanek stoi na…
Bałwanek stoi na środku …
Bałwanek stoi na środku podwórka…
Bałwanek stoi na środku podwórka, a na jego …
Bałwanek stoi na środku podwórka, a na jego kapeluszu…
Bałwanek stoi na środku podwórka, a na jego kapeluszu siedzą …
Bałwanek stoi na środku podwórka, a na jego kapeluszu siedzą trzy …
Bałwanek stoi na środku podwórka, a na jego kapeluszu siedzą trzy wróbelki.
UWAGI
1. Litera jest znakiem graficznym, a głoska jej odpowiednikiem słuchowym. Litery widzimy i piszemy, głoski słyszymy i wymawiamy (liter w wyrazie może być więcej niż głosek, np.: sz, cz, dz).
2. Spółgłoski należy wymawiać w miarę możliwości bez przygłosu w postaci „y” który w późniejszym okresie może utrudniać dziecku naukę czytania.
3. Istnieją bardziej przyjazne metody nauki czytania — odimienna, globalna, symultaniczno-sekwencyjna, sylabowa itp.
4. Przy wyodrębnianiu pierwszej i ostatniej głoski w wyrazie najlepiej jest zaczynać od wyrazów rozpoczynających i kończących się samogłoskami.
5. Stopień trudności materiału językowego do analizy i syntezy głoskowej i sylabowej:
– jednosylabowe wyrazy 2-głoskowe typu ul,
– jednosylabowe wyrazy 3-głoskowe typu las,
– dwusylabowe wyrazy 4-głoskowe typu wo-da,
– dwusylabowe wyrazy 3-głoskowe typu o-sa
– jednosylabowe wyrazy 4- lub 5-głoskowe typu wilk, kret, sklep,
– dwusylabowe wyrazy 5-głoskowe typu bra-ma, pa-lec,
– dwusylabowe wyrazy 5-głoskowe typu lal-ka,
– trzysylabowe wyrazy 6-głoskowe typu to-po-la.
