Samo poznanie liter, sylab czy nauka globalna nie wystarczą, aby nauczyć się czytać płynnie i ze zrozumieniem. nie wszystkim wystarczą. Coraz więcej dzieci miewa też trudności o podłoży dyslektycznym, które skutecznie zniechęcają je do podejmowania trudu czytania i uniemożliwiają pokochanie książek. Nie mówiąc o trudnościach szkolnych, na wszystkich etapach edukacyjnych (i nie tylko z językiem polskim). Warto zatem od początku nauki sztuki dekodowania liter wykorzystywać rożne ćwiczenia wspierające naukę czytania.
Chodzi o to, aby wypracować pewne procesy oraz zainteresować dzieci i zachęcić je do czytania. Poniżej zestawienie zakresów tematycznych ćwiczeń i obszarów, które usprawniają.
Ćwiczenia wspierające naukę czytania — rodzaje
Ćwiczenia utrwalające podstawowe pojęcia fonetyczne:
- wyróżnianie samogłosek i spółgłosek — graficzny schemat budowy wyrazów;
- podział wyrazów na głoski, litery, sylaby;
- rozpoznawanie określonej głoski w nagłosie, śródgłosie i wygłosie wyrazów;
- analiza i synteza głoskowa wyrazów (skojarzenie głoski ze znakiem graficznym).
Ćwiczenia utrwalające znajomość liter:
- dobieranie jednakowych liter w pary;
- wyszukiwanie danej litery w tekście;
- dobieranie małych liter do wielkich i odwrotnie;
- dobieranie liter drukowanych do pisanych;
- ćwiczenia w rozróżnianiu liter o podobnym kształcie graficznym: b-d-g, m-n-u, l-ł-t.
Ćwiczenia w pisaniu i czytaniu wyrazów:
- z literami o podobnym kształcie;
- z dwuznakami;
- ze zmiękczeniami;
- z ó-u, ż-rz, h-ch — poznanie reguły ó wymiennego na o oraz rz na r;
- z ó niewymiennym;
- tworzenie wyrazów z liter i sylab;
- uzupełnianie brakujących liter i sylab w wyrazach;
- przepisywanie z uzupełnianiem brakujących liter, sylab;
- dobieranie wyrazów do obrazków;
- dobieranie i tworzenie rymów;
- wyszukiwanie krótkich słów ukrytych w dłuższych wyrazach;
- przekształcanie wyrazów poprzez zmianę lub dostawianie sylab.
Ćwiczenia przygotowujące do wprowadzania podstawowych pojęć z zakresu nauki o języku:
- rozpoznawanie rzeczowników jako wyrazów określających nazwy osób, rzeczy, roślin, zwierząt;
- rozpoznawanie czasowników jako wyrazów określających nazwy czynności;
- wskazywanie wyrazów o znaczeniu przeciwnym;
- tworzenie rodziny wyrazu;
- ustalanie kolejności alfabetycznej wg pierwszej litery;
- rozpoznawanie zdań: oznajmujących, pytających, wykrzyknikowych;
- podział zdań na wyrazy, tekstu na zdania — liczenie liter, sylab, wyrazów, zdań.
Ćwiczenia w pisaniu i czytaniu zdań:
- ćwiczenia w pisaniu wielkiej litery na początku zdania, w imionach i nazwiskach;
- dobieranie zdań do obrazków,
- układanie zdań z podanych wyrazów;
- uzupełnianie brakujących wyrazów w zdaniach;
- samodzielne formułowanie odpowiedzi na pytania;
- układanie pytań do tekstu.
Ćwiczenia w czytaniu ze zrozumieniem krótkich tekstów:
- ilustrowanie tekstu;
- poszukiwanie w tekście odpowiedzi na zadanie pytania.
Tego typu ćwiczenia warto naturalnie uzupełniać zadaniami manualnymi i pracami plastycznymi. Najlepiej na tym etapie wykorzystywać jeszcze zabawę.
