Wspieranie i stymulowanie twórczego rozwoju dziecka są uzależnione od oddziaływań ze strony najbliższych mu osób, nauczycieli oraz środowiska życia. Rola rodziny czy szkoły jest niemalże oczywista, dlatego warto zwrócić uwagę na grupę rówieśniczą i otoczenie, w którym maluch dorasta. Społeczność, w jakiej funkcjonujemy, umożliwia zwiększenie zakresu posiadanych informacji, konfrontację poglądów i strategii rozwiązywania problemów, a ponadto stwarza klimat współdziałania i równie ważnego współzawodnictwa. Zarówno siła, jak i słabość grupy związane są z jej różnorodnością, ze ścieraniem się i przenikaniem odmiennych zainteresowań oraz osobowości jej członków.
Rozwój zdolności twórczych dziecka zależy od warunków życia oraz wartości i kultury, w której uczestniczy na co dzień. Reakcja otoczenia na oryginalność wytworów danej osoby ma znaczący wpływ na dalsze jej postępowanie, a zależna jest w dużej mierze od mentalności otoczenia oraz czasów, w których żyje „twórca”. Społeczna dezaprobata nowatorstwa i ludzi nieprzeciętnych, kojarzona głównie z minionymi stuleciami, wcale nie jest rzadkością. Lista społecznych czynników hamujących rozwój twórczy dziecka istnieje również współcześnie, mimo eksponowania potrzeby wspierania kreatywności od najmłodszych lat.
Bariery psychospołeczne
Przeszkody tkwiące w strukturach środowiska życia są określane jako bariery psychospołeczne.
Należy przy tym pamiętać, że duże znaczenie na to, czy człowiek dorastając, będzie się przystosowywał do otoczenia i powielał obserwowane zachowania, czy też będzie dążyć do zmian i kreowania nowej rzeczywistości, mają uwarunkowania biogenetyczne osoby. To one wpływają na odbiór powstających w grupie barier, głównie poprzez kształtowanie postaw dziecka, jego reakcji emocjonalnych i cech charakteru.
Społeczne przeszkody w kształtowaniu osobowości twórczej
Lista czynników hamujących rozwój i funkcjonowanie osobowości twórczej:
- zniechęcanie do poznawania świata (eksplorowania);
- dezaprobata dla twórczej wyobraźni i fantazji;
- autorytarna dyscyplina;
- nadmierna opiekuńczość;
- konserwatywne poglądy;
- blokowanie rozwoju poznawczego;
- przesądy i uprzedzenia (a także nietolerancja);
- nadmierne operowanie normami postępowania i rozwojowymi;
- ślepe uleganie autorytetom;
- destruktywne krytykowanie;
- pozbawianie dziecka podmiotowości;
- syndrom myślenia grupowego (grupa ma rację, większość ma rację);
- brak poczucia bezpieczeństwa;
- uznanie przeciętności za normę;
- uniformizm zasad i norm społecznych;
- tworzenie uniformizmu kulturowego i zainteresowań;
- biurokratyzacja życia i formalizm;
- odrzucenie przez grupę społeczną (ostracyzm, stygmatyzacja);
- bariery zdrowotne;
- wadliwa postawa nauczycieli, instruktorów, rodziców w procesie kierowania rozwojem poznawczym i twórczym dziecka.
Zapraszamy do przeczytania również:
Moc pochwały — czyli rozsądne chwalenie dziecka
Orzeł czy nielot — kampania społeczna
Mały samotnik — o trudnościach z nawiązywaniem kontaktów
Wszechstronny rozwój dziecka w przedszkolu
