Najlepszym miejscem pod słońcem na ziemi jest dom,
w którym dokłada się wszelkich starań,
aby odkryć i nagrodzić oklaskami talenty
i uzdolnienia każdego członka rodziny.
(G. Mac Donald)
Pochwały i zachęty pomagają dziecku kształtować własną samoocenę, dodają wiary w możliwości, pomagają lepiej radzić sobie z problemami i stresem. Chwalone dziecko czuje się bezpiecznie i chętniej słucha rodzica. Chwalenie dziecka ma naprawdę wielką moc — wpływa na zachowanie naszej pociechy i modyfikuje je. Często nie potrzeba kosztownych terapii czy leków, ale wystarczy dostrzec postępy dziecka, jego talenty czy zwykłe starania. Łatwiej bowiem niestety przychodzi wytknąć to, co złe w zachowaniu, niż na chwilę skupić się na tym, co dobre i właściwe. Oczywiście chwalić należy z głową!
Pochwała w widoczny sposób mobilizuje dziecko do lepszej pracy i zachęca do działania akceptowanego przez rodziców czy wychowawców. Każdy pragnie uwagi, niezależnie od wieku, tym bardziej dziecko, które potrzebuje wzorców i wyznaczania kierunków. Złe zachowanie dziecka bardzo często wynika z zasady: „Lepiej być skrzyczanym i pouczonym, niż ignorowanym”, bowiem najbliżsi najczęściej poświęcają mu czas dopiero wtedy, gdy coś zbroi lub zachowuje się w niewłaściwy sposób. Chwalenie dziecka w codziennych czynnościach, poświęcenie mu uwagi, gdy jest spokojne, ciche i zachowuje się właściwie — to ważne kroki na drodze do sukcesów wychowawczych.
Wbrew powszechnym opiniom — Dziecko często nagradzane i chwalone stara się być jeszcze lepsze!
Z drugiej strony — nieustanna krytyka sprawia, że maluch dochodzi do wniosku, iż jego wysiłki są na nic i nie mają sensu, a on i tak nic nie jest wart.
Skuteczne chwalenie dziecka
- Kieruj pochwały na konkretne zachowania warte tego (np. „Jak dokładnie posprzątałeś te zabawki”, „Cieszę się, że umiesz sama umyć zęby”) , nie stosuj pochwał ogólnych (typu: „Jesteś bardzo grzeczny” — bycie grzecznym może mieć różne znaczenie).
- Chwal za to, co jest dla dziecka ważne lub trudne, co podkreśla jego postępy, samodzielność, „dorosłość”.
- Podpowiedz dziecku, jeśli samo nie potrafi osiągnąć celu, znaleźć rozwiązania, ale nie wyręczaj go.
- Nagradzaj dziecko za dobre zachowanie.
- Dostrzegaj i chwal każdy krok, nawet mały, na drodze ku pożądanemu zachowaniu.
- Pochwal dziecko, kiedy zaprzestało negatywnego zachowania.
- Doceniaj nie tylko rezultaty, ale też włożoną w nie pracę i okazane chęci.
- Nie chwal wszystkiego bezkrytycznie.
Sposoby chwalenia
- Opisz, co widzisz — „Widzę książki poukładane na półce”, „Widzę klocki schowane do pudełka”.
- Opisz, co czujesz — „Cieszę się, że mi pomogłeś w odkurzaniu”, „Jak przyjemnie wejść do twojego pokoju i zobaczyć porządek”.
- Podsumuj godne pochwały zachowanie dziecka — „To świetnie, że potrafisz sam sprzątnąć biurko”, „Wspaniale sobie radzisz ze sprzątaniem ze stołu”, „Dobrze, że odstawiasz buty na miejsce po ich zdjęciu”.
Rozsądne chwalenie dziecka — pułapki i szanse
- Oceniając zachowanie lub twórczość dziecka, starajmy się unikać słów ładnie, ślicznie, pięknie, ponieważ są to zwroty ogólne i truizmy. Dziecko nie wie, co tak naprawdę nam się podoba. Dobra pochwała powinna być opisowa i szczegółowa. Podkreśla to jej wagę i udowadnia prawdziwe zainteresowanie dzieckiem.
- Należy unikać pochwał, w których ukryte zostały przypomnienia wcześniejszego niepowodzenia, czyli „Zobacz, jak się postarasz, to jednak się udaje”; „No widzisz — jak chcesz, to potrafisz”.
- Chwalenie dziecka to nie czas na „ale”! „Cały trud może runąć, kiedy wypowie się: Cieszę się, że sprzątnęłaś łazienkę, ale zajęło ci to bardzo dużo czasu”; „Dobrze, że posprzątałeś klocki, ale pudełka nie odstawiłeś na miejsce”.
- Nie należy nadużywać komunikatów typu: „Jestem z ciebie dumna/dumny”, lepiej powiedzieć: „Możesz być z siebie dumny” — dziecko nabiera wtedy większej pewności i wiary w siebie.
Literatura:
Faber A., Mazlish E. (2001), Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały, jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły, Media Rodzina.
Gordon T. (1991), Wychowanie bez porażek, Instytut Wydawniczy PAX.
Trąbińska-Haduch M. (2009), Pochwały mają moc!, „Bliżej Przedszkola” nr 11.98.
www.dobryrodzic.fdn.pl.
1 thought on “Moc pochwały — czyli rozsądne chwalenie dziecka”
Zabawy kształtujące koncentrację - Świat Mojego Dziecka
(31 października 2019 - 23:52)[…] dokonać wyboru, opowiedzieć coś spokojnie — przyniesie wspaniały efekt. To właśnie rozsądne chwalenie, motywowanie do działania, chęć wykonania zleconego zadania składają się na sukces dziecka. […]