nauka przez zabawę
Pojawienie się maluszka na świecie to nie tylko wielka radość, ale i niewiadoma. Ten nowy mały człowiek posiada już swoją osobowość oraz cechy, które wyróżniają go spośród innych. W wielu kwestiach potrafi też zaskoczyć swoich rodziców i to niezależnie, czy jest to ich pierwsze, czy kolejne dziecko. Warto wiedzieć, jakie fakty z rozwoju noworodka są […]
Oprócz nauki czytania i pisania z dojrzałością szkolną nieodłącznie wiąże się również dojrzałość do nauki matematyki w szkole. Dzieci początkowo chętnie wkraczają w świat liczb, rachunków, geometrii. Jest to naturalny proces ich rozwoju. Poznają zależności, wartości i ilości. Jednak z rozpoczęciem nauki w szkole każdy maluch powinien posiadać zbiór określonych umiejętności, dzięki którym poradzi sobie z regularnym zdobywaniem wiedzy matematycznej.
Rozpatrując dojrzałość do nauki matematyki w szkole, przede wszystkim bierze się pod uwagę m.in.: poziom dziecięcego liczenia i rozumowania operacyjnego w zakresie, zdolność do odrywania się od konkretów na rzecz symboli oraz zdolność do syntetyzowania i integrowania czynności percepcyjno-motorycznych. W procesie nauki matematyki niezwykle istotna jest także dojrzałość emocjonalna.
Czytaj więcej o Dojrzałość matematyczna pierwszoklasisty — przygotowanie do nauki matematyki w szkole …
Rozpoczęcie nauki czytania i pisania może nastąpić się dopiero wtedy, gdy maluch opanuje mowę werbalną oraz osiągnie niezbędny poziom dojrzałości psychofizycznej i intelektualnej. Najważniejszą rolę pełni mowa werbalna, pozwala ona na kodowanie odbieranych informacji, ujmowanie ich w kategorie pojęciowe, wyrażanie własnych myśli i przeżyć. U podstaw czytania i pisania leżą te same mechanizmy psychofizyczne co i przy mówieniu.
Przyswajanie mowy odbywa się w sposób nieświadomy. Czytanie i pisanie są natomiast czynnościami świadomymi. Aby opanować pisanie i czytanie, dziecko musi sobie zdawać dobrze sprawę z ich struktury, znać ich elementy składowe, sposoby realizacji składających się na nie różnych czynności. Przy czytaniu dziecko musi odszyfrować znaczenie zapisanych słów, zaś przy pisaniu — zaszyfrować je za pomocą symboli graficznych. Wszystko co sprzyja gotowości do nauki czytania jest równocześnie przygotowaniem do nauki pisania.
Czytaj więcej o Kiedy odpowiedni czas na naukę pisania i czytania? …
Nauka w szkole to pierwsze poważne wyzwanie dziecka i tak jakby jego pierwsza praca. Dobry start powala pierwszakowi radzić sobie z późniejszymi trudnościami oraz szanować siebie i swoje obowiązki. Początek i dobre przygotowanie do nauki szkolnej są ogromnie ważne dla dalszej kariery ucznia. Wpływają na ukształtowanie się pozytywnego stosunku do szkoły, do zdobywania wiedzy i do osób nauczających. Wiedzę na temat tego, czego należy nauczyć przed pójściem do szkoły, powinien posiadać każdy rodzić oraz wychowawca przedszkolny.
W ostatnim roku przed rozpoczęciem nauki szkolnej oddziaływania wychowawcze należy koncentrować na różnych sferach rozwoju, w zależności od indywidualnych potrzeb dziecka. Czytaj więcej o Czego należy nauczyć przed pójściem do szkoły? …
Rozpoczęcie nauki szkolnej to bardzo ważny moment w życiu każdego dziecka. Najczęściej maluchy wyczekują z niecierpliwością tego momentu, ale bywają też dzieci straszone wymaganiami szkolnymi. Niezależnie od nastawienia ważna jest gotowość dziecka do podjęcia regularnej nauki. Dlatego tak często weryfikowana jest dojrzałość szkolna. Warto wspierać przygotowanie dziecka do roli ucznia czy to podczas zabaw w domu, czy na zajęciach przedszkolnych. Wspólny wysiłek zarówno rodziców, jak i nauczycieli (ewentualnie specjalistów) zaowocuje prawidłowym rozwojem dziecka i zagwarantuje mu wiele satysfakcji i prostej radości z późniejszych sukcesów edukacyjnych.
Najprostsza definicja podaje, iż dojrzałość szkolna to stopień rozwoju dziecka niezbędny do podjęcia obowiązków, jakie niesie ze sobą życie szkolne. Czytaj więcej o Co to jest dojrzałość szkolna? …
Oto krótki wierszyk z pokazywaniem o zajączku. Spodoba się maluszkowi i zachęci go do samodzielnego odtwarzania ruchów ręki, ucząc treści na pamięć i prawidłowej wymowy. Ilustrowanie wierszyka za pomocą dłoni wspiera rozwój pomysłowości i zapoznaje dziecko z pewnymi symbolami oraz gestami znanymi wielu kulturom. Odpowiednie ułożenie palców, ruchy nadgarstków czy zginanie paluszków to bardzo przydatne ćwiczenia motoryki małej przygotowujące m.in. do pisania, ale przede wszystkim usprawniające dłonie malucha. Rymowanka z kolei ułatwia zapamiętanie tekstu, pozytywnie wpływa na percepcję słuchową i utrwala właściwą prozodię.
Zabawy na rączki i paluszki są odpowiednie dla dziecka w każdym wieku. Pokazywanki połączone z wierszykiem sprawiają wiele radości, a bawić się w nie można zawsze i wszędzie; samotnie, w parach i w grupie. Stwarzają również możliwość ciepłego, twórczego i rozwijającego kontaktu rodzica z dzieckiem oraz wzmacniania relacji rodzinnych. Wpływają tym samym pozytywnie na rozwój układu hormonalnego malucha, wzbogacając świat jego odczuć i emocji.
Wiek: od 22 m.ż.
Czytaj więcej o Zajączek – wierszyk z pokazywaniem na dłoniach …
Oglądanie telewizji jest bardzo łatwą i przyjemną formą spędzania czasu wolnego, a także coraz częstszą metodą na „uspokojenie dziecka”. Ruchome obrazki i dźwięk są bardzo atrakcyjne dla młodego odbiorcy i bardziej przyciągają uwagę niż rozmowa z rodzicem, przeglądanie książeczek, malowanie czy bieganie po podwórku.
Coraz więcej osób zdaje sobie sprawę, że nadmierne i długie oglądanie programów telewizyjnych przez dzieci jest szkodliwe. System nerwowy dziecka zostaje bowiem obciążony zbyt dużą ilością bodźców, które atakują układ słuchowy i wzrokowy, przez co zmuszony jest do nieustannej pracy, która prowadzi do jego zmęczenia. Często też emocje odczuwane przez dziecko podczas bajki bądź innego programu nie znajdują z kolei ujścia w formie ruchu, a niedojrzały układ nerwowy nie radzi sobie z ich nagromadzeniem. Może na tej drodze dojść do poważnych uszkodzeń, takich jak: zaburzenie koncentracji, trudności w skupieniu uwagi, drażliwość, nadpobudliwość. Czyż nie są to częste problemy wśród współczesnych dzieci? Czyż nie to właśnie utrudnia zdobywanie wiedzy, kontakty z rówieśnikami, a także porozumiewanie się w rodzinie? A co się dzieje, kiedy dziecko nie ogląda niczego w telewizji, ale bawi się obok włączonego odbiornika, często nie zwracając nawet na niego uwagi?
Kształcenie i wyrabianie sprawności ruchowej dziecka jest równie ważne jak stałe pogłębianie zakresu wiedzy, rozszerzanie umiejętności i odnajdywanie talentów, a także wyrabianie aktywnej postawy w stosunku do otoczenia społecznego. Zarówno bowiem rozwój poznawczy, emocjonalny, społeczny, jak i intelektualny, są ściśle powiązane z rozwojem motoryki dużej i małej człowieka. Zabawy ruchowe wpływają również w oczywisty sposób na wzrost i sprawność dziecka, stymulując rozwój ścięgien, mięśni, kości i układu krążenia. Zabawy ruchowe opierają się o różnorodne postacie ruchu, który jest czynnikiem dominującym, mając wpływ na odprężenie nerwowe, czynny wypoczynek i zdrowie. Ćwicząc lub bawiąc się na świeżym powietrzu, dostarczamy ponadto organizmowi większą dawkę tlenu, co owocuje poprawą pracy serca, układu oddechowego oraz mózgu. Jedną z ulubionych form zabaw ruchowych wśród dzieci są zabawy z piłką na dworze (zaliczane do zabaw rzutnych i kopnych). Opierają się one na naturalnych formach ruchu, dlatego cieszą się tak dużym zainteresowaniem u dzieci w niemal każdym wieku.
Większość dzieci lubi smarowanie kremem, szczególnie jeśli w późniejszym wieku mogą już same przy tym pomóc. Aby codzienną czynność pielęgnacyjną zamienić w dodatkową frajdę połączoną z kąpielą słowną i wspieraniem rozwoju dziecka, warto wykorzystać poniższy wierszyk podczas kremowej pielęgnacji. Taka zabawa ze słowami stymuluje rozwój mowy, wzbogaca słownictwo i usprawnia rozumowanie malucha, ucząc go orientacji w kierunkach, stronach i we własnym ciele.
Dostarczanie dziecku doznań poprzez dotyk i skórę wzbogaca proces poznawania przez nie świata oraz pobudza rozwój połączeń neuronalnych, stymulując rozwój mózgu. Delikatne głaskanie i wierszyk podczas kremowej pielęgnacji wspierają ponadto rozwój układu hormonalnego malucha, wzbogacając świat jego odczuć oraz emocji. Jest to również dobry sposób na wzmocnienie więzi emocjonalnej między dzieckiem a rodzicem.
Wiek: od 1 dnia życia
Zrozumienie niemowlaka bywa z początku trudne i nie od razu rodzice potrafią odczytać wszystkie sygnały, jakie wysyła do nich ich dziecko. Może upłynąć nieco czasu, zanim komunikacja z noworodkiem stanie się skuteczna. Istnieje na szczęście kilka elementów tego swoistego języka, stałych dla każdego malucha. Warto je poznać, aby od pierwszych chwil wiedzieć, co pragnie zakomunikować nasza pociecha.
Noworodek w dwojaki sposób może zawiadamiać otoczenie o swych potrzebach, problemach i radościach: płacząc lub wykonując charakterystyczne gesty oraz miny. Dzieci bowiem rodzą się z pakietem umiejętności pozwalającym okazywać większość emocji. Jest im to potrzebne, aby wywołać odpowiednią reakcję dorosłych, od których są zależne. Dalszej komunikacji maluchy uczą się już od rodziców w kolejnych etapach rozwoju.
Czytaj więcej o Miny niemowlaka, czyli pierwszy kontakt z dzieckiem …
Dekodowanie pisma to podstawowa umiejętność ucznia, potrzebna mu do poznawania świata. Ale zanim dziecko zacznie czytać sprawnie, ma przed sobą długą drogę. Tylko od dorosłych zależy, czy droga ta będzie prostą i szeroką aleją, a nauka czytania przyjemnym po niej spacerem, czy też wąską, kamienistą ścieżką, po której będzie kroczyło z trudem. Co więc decyduje o powodzeniu? Gotowość do czytania nie pojawia się nagle, lecz kształtuje od początku życia. Właściwa stymulacja procesów poznawczych — takich jak spostrzeganie, odbieranie wrażeń, wyobraźnia, koncentracja uwagi, myślenie i pamięć — to podstawa sukcesu.
Rozwój mowy rozpoczyna się już od momentu poczęcia. Okres prenatalny trwa 38-42 tygodni życia płodowego. Faza ta jest dla przyszłości dziecka ogromnie ważna (etap przygotowawczy, od 3-9 miesiąca życia płodowego). Rozwój mowy w okresie prenatalnym również nie pozostaje bez znaczenia.
Profesor Leon Kaczmarek twierdzi, że narodzenie nie jest początkiem, lecz jedynie jednym z etapów życia, a więc rozwój mowy zdecydowanie ma swój początek już w życiu płodowym.
W trzecim miesiącu życia płodowego wykształcają się narządy mowne i od tego momentu rozpoczyna się ich funkcjonowanie. Rozwijają się obszary myślowe, drogi nerwowe, krtań, płuca, słuch, wzrok, centralne ośrodki słuchowe, wzrokowe itp.
Jednym z pierwszych zjawisk jakie odbiera płód i rejestruje w pamięci są zjawiska rytmiczne.
Muzykalność dziecka rozwija się już w pierwszych miesiącach i w pierwszym roku życia. Te zadatki muzykalności, pobudzane, rozwijają się tak, że w trzecim roku życia u niektórych dzieci można stwierdzić już pewien stopień rozwoju słuchu muzycznego, poczucia rytmu, pamięci i zainteresowań muzycznych.
Wiek 3/4/5 lat, to dla części dzieci dwa pierwsze lata pobytu w przedszkolu. W tym okresie istotne funkcje we wszystkich dziedzinach rozwoju dziecka przypadają zabawom, które dzieci zawsze łączą się z ruchem i muzyką dziecięcą. W tym wieku niemal wszystkie dzieci wykazują zainteresowanie rytmicznymi i brzmieniowymi walorami słów, tworząc z nich struktury rytmiczne. Rozwija się również zdolność powtarzania i pamiętania melodii. Łatwiejszy do zapamiętania jest rytm niż melodia piosenki, stąd śpiew przypomina zbiorową rytmiczną recytację. Nieczystość śpiewu jest wynikiem słabej pamięci i wyobraźni muzycznej.
Najważniejszym narządem człowieka jest mózg. To on odpowiada za nasz reakcje, zachowania i odruchy. Mózg dziecka zaczyna funkcjonować jeszcze przed porodem. Według badań 75 proc. komórek mózgowych powstaje jeszcze w czasie, gdy maluszek przebywa w brzuchu matki, a jedynie 25 proc. — już po urodzeniu. Rozwój tych komórek zależy również od mam. W pierwszym trymestrze ciąży powinny one spożywać produkty bogate w DHA — kwas tłuszczowy z grupy Omega-3, zawarty np. w tłustych rybach. On bowiem wykazuje korzystne działanie na rozwój mózgu, układu nerwowego i narząd wzroku. Powstały nawet suplementy diety, które umożliwiają uzupełnianie tych kwasów (dzienna dawka to nawet 200-600 mg DHA dziennie).
Z badań prof. zw. dr hab. Edyta Gruszczyk-Kolczyńskiej dotyczących uzdolnień matematycznych dzieci wynika, że rozpoznanie dzieci uzdolnionych matematycznie nie jest proste. Nauczyciele ze szkół często mylą się w ocenie możliwości dzieci. Dzieci te bywają postrzegane jako trudne, z problemami w zachowaniu. Już po pierwszych miesiącach nauki szkolnej przestają manifestować swoje naturalne umiejętności umysłowe.
Niestety po przeprowadzeniu badań na grupie istotnej statystycznie można stwierdzić, że przed rozpoczęciem nauki w szkole co czwarte dziecko przejawia (według przyjętych kryteriów) wybitne i naturalne uzdolnienia matematyczne, a po 8 miesiącach nauki w klasie I tylko co ósme dziecko demonstruje takie uzdolnienia.
Z badań nad tym jak dzieci uczą się liczyć (wyniki badań podaje E. Gruszczyk-Kolczyńska) wynika, że dzieci najpierw przyswajają sobie prawidłowości, których należy przestrzegać przy liczeniu. Jednocześnie, ale stopniowo, uczą się liczebników. Dlatego nie jest tu ważne sprawne odliczanie, lecz to, czy dziecko wie, jak się liczy i czy potrafi przestrzegać określonych reguł.
Nim dziecko policzy przedmioty, musi je wyodrębnić z otoczenia. Może to być gest ręki, spojrzenie albo słowne określenie tego, co ma być liczone. Najlepiej, jeżeli na przykład dorosły powie: To są jabłka, spojrzy na nie i wskaże ruchem ręki.
Czytaj więcej o Jak dzieci uczą się liczyć, zanim rozpoczną naukę w szkole? …
Rozwój mowy dziecka warunkują różne czynniki.