nauka przez zabawę
Pojawienie się maluszka na świecie to nie tylko wielka radość, ale i niewiadoma. Ten nowy mały człowiek posiada już swoją osobowość oraz cechy, które wyróżniają go spośród innych. W wielu kwestiach potrafi też zaskoczyć swoich rodziców i to niezależnie, czy jest to ich pierwsze, czy kolejne dziecko. Warto wiedzieć, jakie fakty z rozwoju noworodka są […]
Dla jednych jest on największym dobrodziejstwem, dla drugich — nudą lub stratą czasu. W rzeczywistości jest to niezwykle istotny okres dnia lub tygodnia (weekend), który pozostaje do dyspozycji po wypełnieniu obowiązków. To czas na wypoczynek, regenerację fizyczną oraz psychiczną organizmu, a także na zabawę. Spędzając wolny czas z dzieckiem, możemy wspierać rozwój jego zdolności i zainteresowań. A także wzmacniać więzi rodzinne i lepiej się poznawać.
Przede wszystkim rodzina ma największy wpływ na sposób organizowania czasu wolnego przez dzieci w ich niedalekiej przyszłości (np. szkolnej), a potem w ich dorosłym życiu. To najbliżsi przekazują maluchom odpowiednie wzorce. Wspólne gry i zabawy, wypady za miasto lub do kina, spacery czy rozmowy z dziećmi pozwalają nie tylko dobrze spożytkować popołudnie, wieczór czy weekend, ale też sprzyjają wykształcaniu nawyku przyjemnego i ciekawego spędzania wolnego czasu. W wielu przypadkach sprawdzają się także w sytuacji przymusowego pozostania w domu, w izolacji lub podczas choroby. Warto mieć na uwadze, że im młodsze dziecko, tym większy wpływ mają na jego rozwój osoby znaczące oraz wzorce przez nie przekazywane. Dlatego nie ma na co czekać — dziecko w każdy wieku będzie się cieszyć z podjętej aktywności z rodzicem.
Kiedy pojawiają się wątpliwości odnośnie do mowy dziecka — jej poprawności, właściwego przebiegu rozwoju — szuka się pomocy po forach internetowych, znajomych, rodzinie. Warto wybrać się do specjalisty, ale co zrobić, kiedy nie wiemy, czy faktycznie mamy problem? Z pomocą przychodzi książka Katarzyny Wnukowskiej Czy moje dziecko mówi poprawnie. Poradnik logopedyczny. Jest to krótka i bardzo przystępna pozycja dla wszystkich rodziców zaniepokojonych rozwojem mowy swego dziecka.
Autor: Katarzyna Wnukowska
Wydawnictwo: Harmonia
Czytaj więcej o Czy moje dziecko mówi poprawnie. Poradnik logopedyczny …
Poznajemy świat poprzez zmysły i w ten sposób aktywizują się u nas podstawowe i złożone operacje umysłowe. Działania na etapie dziecka mają początkowo charakter zewnętrzny. W toku powtarzania schematów i gromadzenia różnorodnych doświadczeń stają się one bardziej uzewnętrznione. Zostają dołączone i zintegrowane z istniejącym stanem wiedzy. Kluczowa jest rola kompetentnego rówieśnika lub dorosłego, który inspiruje, zachęca i dzięki któremu dziecko jest w stanie wykonać zadania wykraczające poza sferę jego aktualnego rozwoju.
Dziecko dzięki codziennej aktywności konstruuje trzy rodzaje wiedzy: fizyczną (wiedza o przedmiotach), logiczno-matematyczną (operacje umysłowe dokonywane podczas działań na przedmiotach) i społeczną (jej podstawą są interakcje społeczne). W toku działań występuje twórcza konfrontacja różnych punktów widzenia i uczenia się od innych. Według Lwa Siemionowicza Wygotskiego dzięki interakcjom z dorosłymi i rówieśnikami dziecko ma możliwość obserwowania i naśladowania. W ten właśnie sposób rozwijają się wyższe funkcje umysłowe.
Każdy rodzic marzy, aby jego dziecko było wspaniałe. Już podczas ciąży wielu rodziców roztacza przed sobą cudowną wizję swojej pociechy. Zastanawiają się, jak będzie wyglądać, które cechy przejmie po mamie, a które po tacie. Niektórzy planują nawet wstępnie przyszłości dziecka. Jest ona zawsze kolorowa, a nasza pociecha jest grzeczna, dobrze wychowana i odnosi wiele sukcesów. Co zrobić, gdy dziecko jest niegrzeczne? Ma jednak ciężki charakterek, lubi psocić i nie słucha rodziców. Czy gdzieś został popełniony błąd? Czytaj więcej o Gdy dziecko jest niegrzeczne …
Marzeniem każdego rodzica jest, aby jego dziecko było wzorowe pod każdym względem. Wiąże się to z dobrymi wynikami w szkole, kulturą przy stole i w stosunku do starszych, aż wreszcie z kulturą osobistą, zwłaszcza w miejsca publicznych. A właśnie z tą bywa różnie, zwłaszcza, jeśli dziecko zaczyna używać zwrotów i słów, o których nawet Ci się nie śniło. Co jeszcze gorsze, zwraca się w ten sposób, nawet nie wiadomo do kogo w miejscach szczególnie uczęszczanych — na placu zabaw, podczas wizyty w przychodni czy kiedy stoicie w kolejce do kasy. Dlaczego to robi? Czy to wina rodziców, czy środowiska, w którym się obraca? A może jedno i drugie? I wreszcie, co zrobić, gdy dziecko używa brzydkich słów? Jak sprawić, żeby znów odznaczało się nienagannym zachowaniem? Czytaj więcej o Gdy małe dziecko używa brzydkich słów …
Nauka w szkole to pierwsze poważne wyzwanie dziecka i tak jakby jego pierwsza praca. Dobry start powala pierwszakowi radzić sobie z późniejszymi trudnościami oraz szanować siebie i swoje obowiązki. Początek i dobre przygotowanie do nauki szkolnej są ogromnie ważne dla dalszej kariery ucznia. Wpływają na ukształtowanie się pozytywnego stosunku do szkoły, do zdobywania wiedzy i do osób nauczających. Wiedzę na temat tego, czego należy nauczyć przed pójściem do szkoły, powinien posiadać każdy rodzić oraz wychowawca przedszkolny.
W ostatnim roku przed rozpoczęciem nauki szkolnej oddziaływania wychowawcze należy koncentrować na różnych sferach rozwoju, w zależności od indywidualnych potrzeb dziecka. Czytaj więcej o Czego należy nauczyć przed pójściem do szkoły? …
Rozpoczęcie nauki szkolnej to bardzo ważny moment w życiu każdego dziecka. Najczęściej maluchy wyczekują z niecierpliwością tego momentu, ale bywają też dzieci straszone wymaganiami szkolnymi. Niezależnie od nastawienia ważna jest gotowość dziecka do podjęcia regularnej nauki. Dlatego tak często weryfikowana jest dojrzałość szkolna. Warto wspierać przygotowanie dziecka do roli ucznia czy to podczas zabaw w domu, czy na zajęciach przedszkolnych. Wspólny wysiłek zarówno rodziców, jak i nauczycieli (ewentualnie specjalistów) zaowocuje prawidłowym rozwojem dziecka i zagwarantuje mu wiele satysfakcji i prostej radości z późniejszych sukcesów edukacyjnych.
Najprostsza definicja podaje, iż dojrzałość szkolna to stopień rozwoju dziecka niezbędny do podjęcia obowiązków, jakie niesie ze sobą życie szkolne. Czytaj więcej o Co to jest dojrzałość szkolna? …
Najlepszym miejscem pod słońcem na ziemi jest dom,
w którym dokłada się wszelkich starań,
aby odkryć i nagrodzić oklaskami talenty
i uzdolnienia każdego członka rodziny.
(G. Mac Donald)
Pochwały i zachęty pomagają dziecku kształtować własną samoocenę, dodają wiary w możliwości, pomagają lepiej radzić sobie z problemami i stresem. Chwalone dziecko czuje się bezpiecznie i chętniej słucha rodzica. Chwalenie dziecka ma naprawdę wielką moc — wpływa na zachowanie naszej pociechy i modyfikuje je. Często nie potrzeba kosztownych terapii czy leków, ale wystarczy dostrzec postępy dziecka, jego talenty czy zwykłe starania. Łatwiej bowiem niestety przychodzi wytknąć to, co złe w zachowaniu, niż na chwilę skupić się na tym, co dobre i właściwe. Oczywiście chwalić należy z głową!
Czytaj więcej o Moc pochwały — czyli rozsądne chwalenie dziecka …
Często rodzice toczą walki z maleństwem, które nie chce zasnąć, uspokoić się, wyciszyć. Staramy się je przytulać, bujać, stajemy się coraz bardziej nerwowi i martwimy się, że coś jest nie tak. Owszem, zdarzają się uciążliwe kolki lub wieczorne rozdrażnienie maluszka może być spowodowane infekcją. Zdecydowana większość przypadków to jednak niezrozumienie potrzeb własnych i dziecka. Niemowlęta nie potrafią powiedzieć, że są śpiące (młodsze dzieci z kolei się nie przyznają), często też nie rozumieją, co się dzieje z ich organizmem, a to wzbudza w nich frustrację i stres. Dlatego od początku tak wielka odpowiedzialność spoczywa na rodzicach i dobrze jest wiedzieć, jakie są najczęstsze oznaki senności niemowląt.
Jeśli nauczymy się odczytywać pierwsze sygnały senności, wypracujemy z dzieckiem rytuał usypiania i uspokoimy tym jego system nerwowy oraz układ hormonalny, ucząc maluszka, że sen i związana z nim separacja nie są niczym strasznym, to na dalszym etapie będzie dużo łatwiej przetłumaczyć 2-, 3- czy 5-latkowi, że pora spać. Bardzo ważne jest, aby to rodzic poznał zegar biologiczny swojego dziecka i regulował go od pierwszych chwil życia maluszka. Przeciąganie pewnych momentów w nieskończoność lub oczekiwanie, że malutkie dziecko zacznie po prostu zasypiać nie są dobrym rozwiązaniem i w oczywisty sposób prowadzą do stresujących sytuacji dla obu stron.
U niemowląt istnieją wyraźne oznaki senności, przypisane do 4 głównych etapów ich rozwoju.
Czytanie to nie tylko techniczne rozpoznawanie znaków, ale również zapoznawanie się z treścią, rozumienie myśli zawartych w tekście (a dalej przekład tych treści na własne kategorie rozumowania) oraz forma zachowania się polegająca na twórczym uczestnictwie w pisemnej postaci komunikacji społecznej. Korzyści płynące z czytania książek są bardzo liczne.
Bez umiejętności czytania nie jest możliwe funkcjonowanie we współczesnym świecie. Dzięki niemu bowiem zdobywamy i uzupełniamy wiadomości. Podstawowa umiejętność współczesnego człowieka to wszak umiejętność uczenia się (nauka trwa przez całe życie) i rozumowania.
Rodzicielstwo bliskości jest sztuką, która opiera się na głębokiej więzi emocjonalnej, jaką może być związane dziecko z jego opiekunami. Ta niesamowita więź ma olbrzymi wpływ na jakość życia dziecka.
Prawie każda mama dobrze rozumie jak trudne może być rodzicielstwo/macierzyństwo. Jego cienie dotykają mnóstwo kobiet (na całym globie) funkcjonujących w tej jakże istotnej roli — matki. W chwilach zniechęcenia nasza rodzicielska i wyjątkowa intuicja, instynkty ulegają storpedowaniu przez wszystkowiedzącą postawę. Pojawiają się natarczywe bitwy typu: ‘kto postawi dziś na swoim dziecko czy ja (rodzic)?’, doświadczamy kolejnych rujnujących batalii, które męczą i sprawiają, iż macierzyństwo przypomina katorżniczą pracę. Wszystkowiedząca postawa jest (niestety) podsycana przez osoby, treści stojące sztywno na czele straży chroniącej absolutne prawdy dotyczące procesu wychowawczego. Ta mało elastyczna straż występuje szczególnie często w osobach naszych mam, teściowych, koleżanek (i tego całego najazdu babińca), pojawia się także w mediach oraz wszelkiego rodzaju poradnikach. Czytaj więcej o Rodzicielstwo bliskości – z uczuciem i zrozumiem …
Wiadomo, że matka jest wyjątkową postacią w życiu dziecka. Oczywiście w procesie wychowania rola matki jest tak samo istotna, jak ojca, niemniej warto sobie zdawać sprawę z różnic, jakie wiążą się z nimi. Matka jest tą osobą, która przez 9 miesięcy ma najbliższy kontakt z maleństwem i po urodzeniu bardzo szybko zaczyna rozumieć swoje dziecko. To między nią a niemowlakiem istnieje początkowo najsilniejsza więź. To na jej cechach biologicznych i psychicznych, zachowaniach ideowych, systemie wartości, na wzorcach postępowania zaczerpniętych z grupy społecznej, w której żyje, bazuje nowy człowiek w trakcie swego dorastania. Rodzice stanowią bowiem pierwszy punkt odniesienia w życiu dziecka.
Książki „Język niemowląt” i „Język dwulatka” Tracy Hogg, dyplomowanej pielęgniarki i położnej oraz konsultantki w dziedzinie opieki nad małymi dziećmi (zaklinaczki dzieci), mogą stać się niezawodną pomocą w codziennych zmaganiach rodzicielskich. Zawierają przejrzyste porady poparte wieloletnimi obserwacjami, doświadczeniami i wiedzą przekazywaną z pokolenia na pokolenie.
Autorzy: Tracy Hogg i Melinda Blau
Obie pozycje napisane są mądrze, z energią i entuzjazmem. Należy jednak pamiętać, iż nie są to instrukcje obsługi, ale poradniki sugerujące różne rozwiązania jednego problemu, podlegające modyfikacjom w zależności od dziecka. Autora uwrażliwia na to czytelnika-rodzica, przedstawiając charakterystykę poszczególnych typów osobowości maluchów. W swych książkach podaje wiele wskazówek na temat organizacji codziennych czynności domowych i opiekuńczo-wychowawczych oraz pomaga dzieciom (i rodzicom) zdobywać samodzielność. Na pierwszy rzut oka wszystko wydaje się łatwiejsze, ale życie z maluchem może obalić wiele postanowień. Niemniej książki te stanowią podstawową pozycję w biblioteczce każdego rodzica i przy niejednym problemie okażą się niezastąpione. Czytaj więcej o „Język niemowląt” i „Język dwulatka” …
Dzieci często mają problem z przejściem z aktywności w ciągu dnia do spokoju nocy. W tym, jak wyciszyć dziecko przed snem z pomocą przychodzą wieczorne rytuały. Powtarzające się sytuacje dają dzieciom jasność i orientację, szczególnie wtedy, gdy maluchy są zmęczone i marudzą.
Dzieci uwielbiają rytuały, ponieważ dają im poczucie bezpieczeństwa i spokój. Szykowanie do snu zaczyna się więc na długo przed położeniem się dziecka do łóżka. Do wieczornych rytuałów należy zarówna fizyczna aktywność dziecka, jak i późniejsze wyciszające zabawy oraz zajęcia, wspólne zjedzenie kolacji, rozmowa z rodzicami, rodzeństwem, mycie, szczotkowanie zębów i na koniec samo położenie się do łóżka. Śpiewanie piosenek, opowiadanie bajek, czytanie książeczek są zakończeniem wieczornego rytuału.
Muzykalność dziecka rozwija się już w pierwszych miesiącach i w pierwszym roku życia. Te zadatki muzykalności, pobudzane, rozwijają się tak, że w trzecim roku życia u niektórych dzieci można stwierdzić już pewien stopień rozwoju słuchu muzycznego, poczucia rytmu, pamięci i zainteresowań muzycznych.
Wiek 3/4/5 lat, to dla części dzieci dwa pierwsze lata pobytu w przedszkolu. W tym okresie istotne funkcje we wszystkich dziedzinach rozwoju dziecka przypadają zabawom, które dzieci zawsze łączą się z ruchem i muzyką dziecięcą. W tym wieku niemal wszystkie dzieci wykazują zainteresowanie rytmicznymi i brzmieniowymi walorami słów, tworząc z nich struktury rytmiczne. Rozwija się również zdolność powtarzania i pamiętania melodii. Łatwiejszy do zapamiętania jest rytm niż melodia piosenki, stąd śpiew przypomina zbiorową rytmiczną recytację. Nieczystość śpiewu jest wynikiem słabej pamięci i wyobraźni muzycznej.
Kiedy rozpocząć kontakt dziecka z muzyką? To pytanie zadaje sobie wielu świadomych rodziców, którzy zdają sobie sprawę z wartości muzyki w życiu człowieka. Wielu pedagogów twierdzi, że muzyka ma istotny wpływ na dziecko już w życiu płodowym. Lekarze i psychologowie zastanawiali się, kiedy dziecko w łonie matki potrafi przyjmować wydarzenia akustyczne jako treści duchowe, które mogą być przywoływane także po urodzeniu. Z wielu badań wynika, że bicie serca matki i jej głos przypominają się w związku z poczuciem bezpieczeństwa.
Baczna obserwacja pozwala dostrzec, poprzez jakie działania dziecko wyraża się najchętniej i najbardziej swobodnie. Jeśli na pewnych zabawach skupia swoją uwagę dłużej niż inne dzieci zazwyczaj będzie to oznaczać, że wykazuje większe zainteresowanie lub zdolności w danej dziedzinie. Dla jednego malucha będzie to rysowanie, dla innego muzyka lub sport. Rolą rodziców jest stworzenie takich warunków, w których te zainteresowania będą mogły się swobodnie rozwijać. Poniżej kilka uwaga o tym, jak rozwijać talenty dziecka.
W dążeniu do wydobycia drzemiącego w dziecku potencjału należy pamiętać, by nie stawiać mu zbyt wysokich wymagań, a przede wszystkim nie zniechęcać go, m.in. poprzez krytyczne oceny. To co powinniśmy robić to doceniać zaangażowanie i postawę twórczą malucha.
Proste stymulowanie zmysłu wzroku można rozpocząć już we wczesnym dzieciństwie, wykonując w tym celu nieskomplikowaną zabawkę z ruchomymi elementami. Zabawka ta będzie służyć od urodzenia do 6 tygodnia życia.
Do łóżeczka dziecka przymocuj zabawkę z ruchomymi elementami, wykonanymi z kontrastowych, kolorowych kartoników. W tym okresie najlepiej widocznymi zestawieniami są biały z czerwonym oraz biały z czarnym. Odległość kartoników od oczu dziecka powinna wynosić 20-30cm. Większość elementów dobrze jest umieścić po prawej lub lewej stronie dziecka, a nie bezpośrednio nad głową. Na kartonikach narysuj czarnym pisakiem proste rysunki, np. uśmiechnięte różne twarze: oczy, nos, brwi, usta.
Rola rodzica w zabawie z dzieckiem jest niezwykle istotna, ponieważ podczas zabawy tworzą się silne więzi między rodzicem a dzieckiem. Rodzic na początkowym etapie rozwoju swego dziecka kieruje także zabawą, wytyczając tory i granice. Warto mieć jeszcze kilka aspektów zabawy z dzieckiem na uwadze.
Rodzice są pierwszymi towarzyszami zabaw dziecka.
Oto kilka wskazówek do gry z dzieckiem:
Interakcja – najcenniejsze we wspólnej zabawie jest, gdy dorosły bierze czynny udział w zabawie, jest u boku dziecka, a nie tylko dostarcza zabawek lub nadzoruje.
Obserwacja – uważne obserwowanie swojego dziecka pozwala określić jego poziom umiejętności i zainteresowania.
Zabawa jest naturalną formą aktywności dziecka charakterystyczną dla wieku przedszkolnego i wczesnoszkolnego. To jedna z najważniejszych „sił napędowych” rozwoju dziecka, odpowiadająca jego potrzebom. Zabawa jest działalnością wykonywaną dla przyjemności w ten sposób dostarcza dziecku zadowolenia, wielu przeżyć, emocji i doświadczeń. Rola zabawy jest zatem bardzo ważna. Natomiast gra jest to już zabawa ujęta w pewne reguły, zasady.
We współczesnej pedagogice, coraz więcej mówi się o roli zabawy i gier w rozwoju dziecka, i traktuje się je jako metody wychowawcze, które uczą, bawią, utrwalają poznawane treści, integrują grupę, pomagają w poznawaniu się uczestników, uczą zachowywania reguł, wpływają na dobrą atmosferę w grupie, podnoszą humor, dają poczucie wartości, radości, sukcesu, uczą przyjmowania niepowodzeń, zajmują czas, rozwijają zdolności, intelekt, kształtują osobowość, rozwijają kreatywność, zmuszają do poszukiwania nowych rozwiązań, rozwijają aktywność, dają relaks.
Pamiętajmy, że przeglądając książeczki dziecko, poznaje nowe słowa i utrwala te znane. Czytając dziecku, uczymy je ważnych umiejętności, jakimi są słuchanie, rozpoznawanie przedmiotów na obrazkach, postaci czy zwierząt. Badania dowodzą, że dziecko w wieku 12-18 miesięcy, mające kontakt z książeczkami, w przyszłości lepiej opanowuje naukę czytania i pisania. W tym okresie najważniejsze jest, by czas z książką był dla malucha przyjemnością. Dzięki odpowiedniemu podejściu można nauczyć małe dziecko miłości do książek, a naprawdę warto.
Czytaj więcej o Jak nauczyć małe dziecko miłości do książek? …